Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp

Nghiên cứu - NCS. PHẠM VĂN TÙNG - Phó Giám đốc Nhà Xuất bản Lao động

Xây dựng quan hệ lao động (QHLĐ) hài hòa, ổn định và tiến bộ là một chủ trương lớn mà Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm và quyết tâm thực hiện, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập hiện nay.

Bài viết dưới đây là một phần kết quả của đề tài “QHLĐ trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (nghiên cứu trường hợp tại KCN Bắc Thăng Long)” thực hiện từ năm 2019 đến nay, mô tả vai trò của công đoàn trong xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam.

Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp
Lãnh đạo Công ty Cổ phần In Công đoàn Việt Nam kiểm tra bữa ăn ca của công nhân. Ảnh: N. TUẤN.

Khái quát chung về QHLĐ trong doanh nghiệp

Sau hơn 35 năm đổi mới, nền kinh tế nước ta chuyển từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường, QHLĐ đã có sự phát triển mạnh mẽ. Nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp, người sử dụng lao động (NSDLĐ) và người lao động (NLĐ) đã có bước chuyển biến rõ rệt. Hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách về QHLĐ tiếp tục được hoàn thiện. Công tác quản lý Nhà nước về lao động được tăng cường; số vụ và tính chất các cuộc đình công có xu hướng giảm.

Vai trò của tổ chức Công đoàn các cấp, nhất là ở các doanh nghiệp được phát huy trong việc quan tâm, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ; trình độ chuyên môn kỹ thuật, tay nghề, ý thức tổ chức kỷ luật của NLĐ được nâng lên; tiền lương, môi trường lao động được cải thiện đáng kể, góp phần nâng cao đời sống của NLĐ.

Nhìn chung, thực trạng QHLĐ trong các doanh nghiệp được khảo sát thông qua nhận xét, đánh giá của NLĐ cơ bản hài hòa, ổn định, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ được bảo đảm. Tuy nhiên, các tiêu chí nhận xét về doanh nghiệp của NLĐ chưa có điếm số tuyệt đối.

Tỷ lệ NLĐ hài lòng về tiền lương, tiền thưởng rất thấp, chiếm 16,0%. Các lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho NLĐ cũng không được đánh giá cao, chỉ có 14,4% số người trả lời hài lòng. Những vấn đề này, nếu NSDLĐ không kịp thời quan tâm, rất dễ xảy ra mâu thuẫn trong QHLĐ.

Vai trò của tổ chức Công đoàn

Công đoàn giữ vai trò quan trọng đối với NLĐ, là một tổ chức không thể thiếu đứng giữa mối quan hệ giữa NLĐ và NSDLĐ; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của hai bên, hài hòa mối quan hệ này để cùng phát triển, giữ ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh.

Ngày 17/7/2008, Tổng LĐLĐ Việt Nam ban hành Kế hoạch số 1233/KH-TLĐ thực hiện Chỉ thị 22-CT/TW của Ban Bí thư trong các cấp công đoàn. Cùng với đó, Tổng Liên đoàn đã cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp tổ chức thực hiện Chỉ thị 22-CT/TW, Kết luận số 96-KL/TW trong các chương trình, kế hoạch của Ban Chấp hành, Đoàn Chủ tịch.

Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp
Biểu đồ 1: Đánh giá của NLĐ đối với doanh nghiệp

Kết quả khảo sát của tác giả cho thấy, NLĐ đánh giá rất cao vai trò của CĐCS trong xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp. Công đoàn đã tuyên truyền, vận động NLĐ thực hiện nghiêm túc các quy định về ATVSLĐ, chú trọng công tác kiểm tra, giám sát thực hiện chế độ, chính sách đối với NLĐ. Tích cực, chủ động phối hợp với chính quyền, doanh nghiệp thực hiện quy chế dân chủ, tổ chức đối thoại tại nơi làm việc, hướng dẫn, giúp đỡ NLĐ giao kết hợp đồng lao động với NSDLĐ, đại diện cho NLĐ thương lượng, ký kết TƯLĐTT, tham gia giải quyết tranh chấp lao động ở cơ sở, ngăn ngừa, hạn chế đình công bất hợp pháp, tạo niềm tin, sự gắn bó của NLĐ với doanh nghiệp

Theo biểu đồ 2, có tới 48% trong số những người khảo sát hài lòng về hoạt động của CĐCS tại doanh nghiệp. Nếu tính chung cả tiêu chí hài lòng và tạm hài lòng, trên 80% NLĐ rất hài lòng về cán bộ công đoàn. Kết quả này cho thấy, vai trò, vị thế của tổ chức Công đoàn đối với NLĐ là rất cao, các cấp công đoàn cần phát huy.

Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp
Biểu đồ 2: Mức độ hài lòng đối với cán bộ CĐCS

Giải pháp xây dựng QHLĐ trong các doanh nghiệp

Nhằm xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp, tác giả đề xuất một số giải pháp sau:

Các cấp công đoàn cần phát huy tốt vai trò của mình, tích cực tham gia có hiệu quả trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về lao động, trước mắt tham gia sửa đổi, bổ sung Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, tập trung vào các vấn đề liên quan đến NLĐ. Kiến nghị với Đảng, Nhà nước tập trung giải quyết tốt các vấn đề về nhà ở, học hành của con em công nhân, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật lao động.

Tập trung tuyên truyền, phổ biến pháp luật lao động và Luật Công đoàn. Vì hiện nay, phần lớn NLĐ trong các doanh nghiệp thiếu hiểu biết về pháp luật lao động và QHLĐ. Do không nắm vững các quy định của pháp luật, sẽ dẫn đến tác phong và những hành vi không phù hợp, dễ xảy ra xung đột trong QHLĐ với NSDLĐ. Khi có kiến thức pháp luật, NLĐ sẽ nâng cao ý thức chấp hành hoặc tuyên truyền, vận động mọi người cùng chấp hành.

Nâng cao hiệu quả đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Các cấp công đoàn cần hướng dẫn, tư vấn cho NLĐ trước khi ký kết, thực hiện HĐLĐ. Đại diện cho tập thể NLĐ thương lượng, ký kết và giám sát việc thực hiện TƯLĐTT. Tham gia với NSDLĐ xây dựng và giám sát việc thực hiện thang, bảng lương, đối thoại với NSDLĐ.

Tăng cường phối hợp thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan, tổ chức thực hiện chế độ, chính sách pháp luật về lao động và công đoàn. Kịp thời phát hiện những bất hợp lý của chính sách, pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung. Đề nghị xử lý nghiêm minh tất cả những hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ.

Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp
Các học viên thảo luận nhóm tại buổi tập huấn nghiệp vụ cán bộ công đoàn và kỹ năng thương lượng thỏa ước lao động tập thể cho các Uỷ viên Ban Chấp hành, Tổ trưởng tổ công đoàn Công ty TNHH Sakurai Việt Nam do Công đoàn Khu Kinh tế Nghi Sơn và Các Khu công nghiệp tỉnh Thanh Hóa tổ chức. Ảnh: Báo Thanh Hóa.

Tài liệu tham khảo

1. TS. Lê Thanh Hà, 2012, QHLĐ trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam, Nxb Lao động, Hà Nội.

2. Nguyễn Mạnh Thắng, Lê Cao Thắng (2014-2017), Giáo dục chính trị, tư tưởng cho công nhân trong các KCN, KCX ở Việt Nam hiện nay, Đề tài khoa học, Quỹ NAFOSTED, Hà Nội.

3. Đặng Ngọc Tùng (2008), Xây dựng, phát huy vai trò giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Lao động, Hà Nội.

4. TS. Phạm Minh Đức (2018), Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ - Thực trạng và giải pháp, Nxb Lao động, Hà Nội.

5. PGS. TS. Vũ Quang Thọ (2018), Việc làm, đời sống của người lao động sau khi kết thúc quan hệ việc làm tại các khu công nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam, Nxb Lao động, Hà Nội.

6. Trung tâm hỗ trợ phát triển Quan hệ lao động, 2016, Báo cáo quan hệ lao động Việt Nam – 30 năm vận động và phát triển, Nxb Lao động, Hà Nội.

Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp Vai trò của công đoàn trong xây dựng quan hệ lao động tại doanh nghiệp

Khi gia nhập tổ chức Công đoàn và là đoàn viên công đoàn người lao động sẽ được hưởng những quyền lợi theo Điều 18 ...

Vai trò của Công đoàn trong hướng dẫn, tư vấn giao kết và thực hiện hợp đồng lao động Vai trò của Công đoàn trong hướng dẫn, tư vấn giao kết và thực hiện hợp đồng lao động

Những năm qua, Tổng LĐLĐ Việt Nam luôn đặt trọng tâm đến việc đại diện, chăm lo lợi ích đoàn viên, người lao động (NLĐ), ...

Thách thức trong hoạt động Công đoàn thời hội nhập Thách thức trong hoạt động Công đoàn thời hội nhập

Quá trình Việt Nam phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN cũng là quá trình hội nhập kinh tế quốc tế thông ...

Chia sẻ
In bài viết

Tin cùng chuyên mục

Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng

Công đoàn -

Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng

Công tác tuyên truyền, vận động đoàn viên công đoàn, người lao động có vai trò quan trọng đối với việc góp phần tạo sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội. Ý nghĩa của hoạt động tuyên truyền, vận động này còn góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ, tích cực lao động, học tập và công tác, góp phần hoàn thành các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn vững mạnh xứng đáng là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Nâng cao ý thức chính trị cho giai cấp công nhân trong tình hình mới

Nghiên cứu -

Nâng cao ý thức chính trị cho giai cấp công nhân trong tình hình mới

Nghị quyết số 20-NQ/TW, ngày 28/1/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X nêu rõ “Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn, đang phát triển, bao gồm những người lao động chân tay và trí óc, làm công hưởng lương trong các loại hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ công nghiệp, hoặc sản xuất kinh doanh và dịch vụ có tính chất công nghiệp”.

Tình đoàn kết tạo ra quyền lực cho tổ chức

Nghiên cứu -

Tình đoàn kết tạo ra quyền lực cho tổ chức

Nhân Tháng Công nhân 2024, TS. Phạm Thị Thu Lan, nhà nghiên cứu quen biết về phong trào công nhân, hoạt động công đoàn (công tác tại Viện Công nhân và Công đoàn) có bài viết về tình đoàn kết và niềm tin của NLĐ, điều sẽ tạo ra quyền lực mềm cho tổ chức Công đoàn. Tạp chí LĐ&CĐ xin giới thiệu với bạn đọc phân tích thú vị và rất đáng suy ngẫm này.

Bài 3: Xây dựng chính sách đồng bộ, hiệu quả cho người lao động tiếp cận, thụ hưởng

Nghiên cứu -

Bài 3: Xây dựng chính sách đồng bộ, hiệu quả cho người lao động tiếp cận, thụ hưởng

Hệ thống chính sách, pháp luật về lao động, việc làm ở nước ta đã được chú trọng xây dựng, hoàn thiện nhưng vấn đề tiếp cận, thụ hưởng chính sách của người lao động còn cần được cải thiện hơn nữa.

Bài 2: Cơ sở xây dựng lực lượng lao động năng suất, tiến bộ

Nghiên cứu -

Bài 2: Cơ sở xây dựng lực lượng lao động năng suất, tiến bộ

Cơ sở để bảo đảm việc làm, thu nhập, chăm lo đời sống, đáp ứng nguyện vọng hợp pháp, chính đáng của người lao động (NLĐ) xuất phát từ các tiền đề về tiền lương, phúc lợi về nhà ở, sức khỏe y tế, cải thiện đời sống văn hóa tinh thần, hỗ trợ chăm sóc con em.

Một số đặc điểm về học vấn, chuyên môn của công nhân hiện nay

Nghiên cứu -

Một số đặc điểm về học vấn, chuyên môn của công nhân hiện nay

Với sự nỗ lực, tự học hỏi, rèn luyện, công nhân đã có trình độ học vấn và chuyên môn nghề nghiệp khá cao, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng Video

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng

“Siết” quảng cáo của nghệ sĩ Cà phê tối

“Siết” quảng cáo của nghệ sĩ

Việc người nổi tiếng, nghệ sĩ, KOL quảng cáo thái quá về công dụng của nhiều loại thực phẩm chức năng làm “nóng” nghị trường. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng như Bộ Văn hóa- Thể thao & Du lịch cũng đều lên tiếng về vấn đề trên.

Talk Công đoàn: Sửa đổi Luật Công đoàn: Trách nhiệm với đoàn viên, người lao động Talk Công đoàn

Talk Công đoàn: Sửa đổi Luật Công đoàn: Trách nhiệm với đoàn viên, người lao động

Đồng chí Lê Đình Quảng - Phó Trưởng Ban Chính sách - Pháp luật, Tổng LĐLĐ Việt Nam chia sẻ về Luật Công đoàn (sửa đổi).

Kết nạp 51.580 đoàn viên Công đoàn trong tháng 10/2024 Infographic

Kết nạp 51.580 đoàn viên Công đoàn trong tháng 10/2024

Trong số đó, Bình Dương phát triển mới số lượng nhiều nhất với 9.346 đoàn viên công đoàn.
Muôn nẻo yêu thương số 8: Tìm lại sức khỏe cho con: Hành trình không đơn độc Muôn nẻo yêu thương

Muôn nẻo yêu thương số 8: Tìm lại sức khỏe cho con: Hành trình không đơn độc

Thông qua Công trình "Con nuôi Công đoàn", chị Nguyễn Thị Huyền Thanh, cán bộ cấp dưỡng Công an quận Hải An, TP Hải Phòng đã luôn được công đoàn cơ sở quan tâm, động viên, hỗ trợ trong quá trình chăm sóc và điều trị bệnh cho con gái trong suốt 6 năm qua.

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng Video

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng

Đọc thêm

Đón đọc Tạp chí An toàn vệ sinh lao động, số 346, tháng 5 - 2024

Nghiên cứu -

Đón đọc Tạp chí An toàn vệ sinh lao động, số 346, tháng 5 - 2024

Số An toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) tháng 5 là số đặc biệt, tăng từ 64 lên 80 trang, in màu trên giấy couche, xuất bản - phát hành ngày 25/5/2024 đến các cấp công đoàn, đội ngũ an toàn vệ sinh viên, cán bộ an toàn các đơn vị sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp trên toàn quốc.

Vai trò của nhân dân lao động trong đấu tranh chống tiêu cực

Công đoàn -

Vai trò của nhân dân lao động trong đấu tranh chống tiêu cực

Nhân dân lao động là người “chở thuyền” cho những cuộc cách mạng cập bến và chính nhân dân lao động là người “lật thuyền” nhấn chìm các chế độ bóc lột.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt với công tác chăm lo đời sống người lao động

Công đoàn -

Đồng chí Hoàng Quốc Việt với công tác chăm lo đời sống người lao động

Trên cương vị Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam (nay là Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam), đồng chí Hoàng Quốc Việt hết sức coi trọng công tác chăm lo đời sống cho công nhân, viên chức mà tiền lương, tiền thưởng là vấn đề quan tâm hàng đầu.

Đồng chí Tôn Đức Thắng: Từ người thợ máy đến thủ lĩnh công nhân Sài Gòn - Chợ Lớn

Công đoàn -

Đồng chí Tôn Đức Thắng: Từ người thợ máy đến thủ lĩnh công nhân Sài Gòn - Chợ Lớn

Đồng chí Tôn Đức Thắng (20/8/1888 - 30/3/1980) sống 92 năm tuổi đời, có gần 70 năm hoạt động cách mạng, 17 năm bị thực dân, đế quốc giam cầm, tù đày và đã giữ nhiều trọng trách trong Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội.

Thực trạng công tác ATVSLĐ và những vấn đề cần nghiên cứu giai đoạn 2025-2030

Nghiên cứu -

Thực trạng công tác ATVSLĐ và những vấn đề cần nghiên cứu giai đoạn 2025-2030

Tổ chức Công đoàn là một chủ thể quan trọng trong việc tham gia bảo đảm an toàn và sức khỏe cho người lao động.

Vấn đề thành lập tổ chức khác của người lao động tại doanh nghiệp

Nghiên cứu -

Vấn đề thành lập tổ chức khác của người lao động tại doanh nghiệp

Công đoàn Việt Nam từ khi thành lập đến nay luôn là một bộ phận khăng khít của hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng; là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động. Việc trong thời gian tới có thể xuất hiện tổ chức khác của người lao động tại doanh nghiệp đặt ra nhiều vấn đề cần nghiên cứu, giải quyết.

TS. Bùi Sỹ Lợi đề xuất 6 nội dung cần sửa đổi trong Luật Công đoàn

Hoạt động Công đoàn -

TS. Bùi Sỹ Lợi đề xuất 6 nội dung cần sửa đổi trong Luật Công đoàn

Theo TS. Bùi Sỹ Lợi, xuất phát từ yêu cầu khắc phục một số hạn chế, bất cập của Luật Công đoàn, đáp ứng hoạt động của tổ chức Công đoàn trong thời kỳ mới, việc sửa đổi Luật Công đoàn là rất cần thiết.

Cần hơn nữa vai trò phản biện chính sách và đồng quyết định của công đoàn

Công đoàn -

Cần hơn nữa vai trò phản biện chính sách và đồng quyết định của công đoàn

Với vai trò là tổ chức đại diện cho người lao động (NLĐ), công đoàn (CĐ) thực hiện nhiệm vụ của mình thông qua ba hình thức sau: chăm lo – tiếng nói – đồng quyết định, gọi là ba nấc thang đại diện.

An Giang: Khát vọng vươn lên từ phong trào thi đua “Lao động giỏi, lao động sáng tạo”

Hoạt động Công đoàn -

An Giang: Khát vọng vươn lên từ phong trào thi đua “Lao động giỏi, lao động sáng tạo”

Từ phong trào thi đua “Lao động giỏi, lao động sáng tạo”, LĐLĐ tỉnh An Giang đã phát hiện hàng loạt nhân tố tiêu biểu, xuất sắc nhất. Bằng niềm đam mê nghiên cứu khoa học, sáng tạo không ngừng, họ đã cống hiến, làm lợi hàng tỷ đồng cho cơ quan, đơn vị.

Bảo đảm hoạt động công đoàn về công tác cán bộ và góp ý sửa đổi Luật Công đoàn

Nghiên cứu -

Bảo đảm hoạt động công đoàn về công tác cán bộ và góp ý sửa đổi Luật Công đoàn

Công tác cán bộ là công việc quan trọng của Đảng và các đoàn thể. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ quan tâm đến xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng, mà còn chú trọng đến xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn thể nói chung và rèn luyện, đào tạo đội ngũ cán bộ công đoàn nói riêng.