Tự do sáng tạo không phải là cuồng ngông phi pháp!

Bức tranh "Điện Biên Phủ" không được cấp phép triển lãm tại Hà Nội.

Trong khi dư luận quốc tế xôn xao về sự kiện đấu giá “Những bức vẽ nguệch ngoạc triệu đô” của họa sĩ Cy Twombly (họa sĩ Mỹ, 1918-2011) thì trong nước lại bàn tán sôi nổi về “những bức vẽ khác thường về chiến thắng Điện Biên Phủ” của một họa sĩ người Hải Phòng không được cấp phép triển lãm tại Hà Nội vào đúng dịp kỷ niệm 68 năm Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ.

Điểm chung là những bức vẽ ấy, là nó đều tạo được sự chú ý của dư luận từ “sự khác lạ”.

“Làng nghệ thuật” quốc tế thì ồn ã bởi “giá trị phi lý” của những bức tranh của Cy Twombly. Nhiều người cho là “vẽ nhì nhằng như trẻ con thế thì có gì đâu”, “làm trò thôi”… Nhiều người khác lại cho rằng, đó là sự sáng tạo vô biên của họa sĩ mà không phải ai cũng hiểu được. Nhưng dù thế nào, một sự thật không ai bác bỏ được, là những bức tranh ấy đã được bán với giá cao khủng khiếp, hàng chục triệu đô la Mỹ.

Dư luận trong nước thì ồn ào với những bức tranh “bất thường” về Chiến thắng Điện Biên Phủ. Một số người cho rằng, sự “bất thường” ấy là bình thường trong sáng tạo hội họa, là tự do cá nhân của nghệ sĩ. Không thể bắt họa sĩ cứ phải vẽ “ca ngợi”, “tô hồng” trong khi sự thật chiến tranh vốn có nhiều cảnh khốc liệt, tàn nhẫn và xấu xí; họa sĩ vẽ gì là quyền của họ.

Những người ủng hộ “bức tranh khác lạ về Điện Biên Phủ” nói trên cũng dựa vào quyền tự do cá nhân trong sáng tạo nghệ thuật để bảo vệ họa sĩ đã vẽ bức tranh này. Thực sự thì họa sĩ đã vẽ rất công phu hàng chục năm trời mới hoàn thành những tác phẩm ấy, nên dấu ấn sáng tạo chuyên môn nghề nghiệp của họ trong những bức tranh ấy được nhiều người thừa nhận.

Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất trong hai trường hợp tự do sáng tạo “bên Mỹ và bên ta” là, “những nét vẽ vô đề nguệch ngoạc” thì hoàn toàn thuộc ý, thuộc quyền cá nhân, còn những gì đã liên quan đến “cờ đỏ sao vàng”, “chiến sĩ Điện Biên” thì lại không phải vậy. “Cờ đỏ sao vàng” là Quốc kỳ thiêng liêng của Việt Nam, “chiến sĩ Điện Biên” là hình ảnh tiêu biểu của Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng. Đó quyết không phải là đối tượng nghệ thuật do họa sĩ tự “đẻ” ra được mà muốn vẽ thế nào cũng được!

Bức "Untitled" của họa sĩ Cy Twombly, có giá 69,6 triệu đô la Mỹ. Ảnh: Sotheby's

Khó mà chấp nhận được hình ảnh lá cờ Tổ quốc trong những bức tranh lại te tua, xấu xí tệ hại như vậy. Khó có thể chấp nhận hình ảnh người chiến sĩ Điện Biên cầm cờ Tổ quốc mà nét mặt “như xác sống” hung ác như vậy! Nhiều cựu chiến binh từng trực tiếp chiến đấu trên chiến trường đã phải lên tiếng khẳng định tính vô lý của sản phẩm hội họa “tả thực chiến tranh” của người họa sĩ vốn chưa biết chiến tranh là gì. Trong chiến đấu, lá cờ luôn được giữ gìn rất cẩn thận, bị bom đạn thì có thể rách, nát (thì sẽ bỏ hoặc thay lá khác) chứ không thể có ai cầm lá cờ cũ nát te tua như vậy để vẫy trên chiến trường cả!

Điều 351 Bộ luật Hình sự, đã nói về tội xúc phạm Quốc kỳ, “thể hiện ở chỗ viết, vẽ những nội dung không lành mạnh, có tính sỉ nhục hoặc xé rách, đâm thủng, giẫm đạp, vò nát cờ Tổ quốc hay có hành vi có tính chất nhạo báng, phá hỏng Quốc kỳ”. Theo luật, hành vi đó có thể bị phạt tù!

Còn nhớ vài năm trước đây, một tòa báo ở Châu Âu – nơi vốn có tự do báo chí rất cao, đã từng bị đánh bom vì đã vẽ hình ảnh của nhân vật biểu tượng một tôn giáo với ý chế nhạo. Người ta cần phải biết rằng: Tự do sáng tạo không có nghĩa là cho mình cái quyền xúc phạm điều thiêng liêng của người khác.

Xúc phạm điều thiêng liêng của cả một dân tộc thì lại càng không được phép, dù với bất cứ lý do gì. Một sản phẩm bịa đặt phi thực tế, bôi nhọ Quốc kỳ và hình ảnh người chiến sĩ Điện Biên anh hùng, không được phép trưng bày triển lãm nơi công cộng, là phải thôi.

Trên con đường tiến tới xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, quyền tự do cá nhân sáng tạo của mỗi con người ngày càng được tôn trọng. Nhưng đôi khi người ta cũng quên mất cái gì hoàn toàn là của cá nhân mình, còn cái gì còn là của xã hội nữa. Và dù làm gì, đừng quên mình là người sống trong xã hội có những điều thiêng liêng, trong một đất nước có luật pháp, không thể coi thường.

Tự do sáng tạo, xin mời! Nhưng cuồng ngông phi pháp, thì quyết không thể được!

Bao nhiêu bức tranh vẽ hàng chục năm mới xong, không tổ chức được triển lãm, thật là đáng tiếc lắm thay! Bài học này, không chỉ cho các họa sĩ mà cho tất cả mọi người chúng ta.

Nếu đồng tình với bài viết: "Tự do sáng tạo không phải là cuồng ngông phi pháp!" bạn có thể mời tác giả Trần Văn Sỹ một "ly cà phê" qua Ví MoMo hoặc ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR của MoMo. Để đăng ký và sử dụng ví MoMo, xem chi tiết hướng dẫn tại đây. "Buy me a coffee" Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Trần Văn Sỹ bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, ở phần nhập lời nhắn, bạn đọc gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Trần Văn Sỹ". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục Cà phê tối, nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).

Chuyện lá Quốc kỳ và cổ động bóng đá Tôi mong cho mau sáng để viết những dòng này vì bức xúc. Có thể sự bức xúc này của tôi sẽ làm ai đó ...

“Cởi” chốn công cộng, nghệ thuật hay phản cảm? Sự việc một cô gái cởi trần quay clip ở phố cổ Hội An lan truyền trên mạng xã hội vừa qua đã khiến cộng ...

Phóng uế vào nghệ thuật Việc "phóng uế" vào một tác phẩm điêu khắc ở thủ đô, ở ngay Bờ Hồ Hoàn Kiếm, đến nỗi công trình nghệ thuật này ...

: