Lịch sử không phải là truyền thuyết

Cà phê tối - PHẠM XUÂN DŨNG

Mấy ngày qua có hai câu chuyện liên quan đến lịch sử được dư luận quan tâm, sôi nổi luận bàn cả trên báo chí chính thống lẫn mạng xã hội. Đó là cần duy trì môn Lịch sử trong nhà trường như thế nào và vì sao một lễ hội ở Côn Đảo lại được Nhà nước chính thức công nhận là di sản?
Lịch sử không phải là truyền thuyết
Bộ Văn hóa -Thể thao và Du lịch vừa quyết định công nhận Lễ giỗ Thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) là di sản phi vật thể. Ảnh: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu

Ở bài viết này, chúng tôi xin phép chưa bàn đến việc dạy môn Lịch sử trong nhà trường mà chỉ bàn về việc Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch vừa quyết định công nhận Lễ giỗ Thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) là di sản phi vật thể đã khiến dư luận, nhất là giới sử học hết sức băn khoăn, e ngại và có nhiều ý kiến phản biện.

Trước đó, năm 2007, miếu An Sơn thuộc huyện Côn Đảo thờ bà Phi Yến được tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu công nhận là Di tích văn hóa cấp tỉnh, mới đây huyện Côn Đảo có tên đường Hoàng Phi Yến. Vậy bà Hoàng Phi Yến là ai?

Theo một số tài liệu và dân gian lưu truyền bắt nguồn từ Côn Đảo thì bà là thứ phi của vua Gia Long. Vì ngăn cản nhà vua đừng dựa vào Pháp, kẻo mang tội "cõng rắn cắn gà nhà" nên Nguyễn Ánh (tức vua Gia Long lúc chưa lên ngôi) tức giận ném xuống biển.

Nơi bà mất chính là Côn Đảo. Nhớ thương bà, người dân lập miếu thờ từ rất nhiều năm trước. Dân gian còn nói tên tục của bà là Lê Thị Răm, có con là Hoàng tử Cải, nên truyền tụng câu ca: "Gió đưa cây cải về trời/Rau răm ở lại chịu lời đắng cay". Câu chuyện nghe qua có vẻ như thật vì lớp lang, cụ thể.

Nhưng theo các nhà nghiên cứu thì vua Gia Long không có bà phi nào là Hoàng Phi Yến hay Lê Thị Răm như dân gian vẫn lưu truyền cũng không có ai là Hoàng tử Cải cả. Và cho đến giờ này, chưa có tư liệu lịch sử nào chứng thực vua Gia Long đặt chân đến Côn Đảo.

Theo các nhà khoa học, đó chẳng qua là một truyền thuyết của cư dân vùng biển được gắn với một nhân vật lịch sử và lâu ngày trở thành tín ngưỡng dân gian. Vậy mà truyền thuyết dần dà lại được công nhận là lịch sử.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Xuân Hoa thì ông rất bất ngờ trước thông tin này và khẳng định truyền thuyết không phải là lịch sử. Ông nói: "Nội dung này nếu được công nhận là một di sản quốc gia thì đây là việc làm vô cùng tắc trách".

Còn PGS.TS. Sử học Đỗ Bang đã bày tỏ ý kiến trên trang cá nhân của mình như sau: "Từ một truyền thuyết phổ biến của cư dân vùng biển, hư cấu, đặt tên, gán ghép cho một nhân vật lịch sử mang tính xuyên tạc, bóp méo sự thật lịch sử để trở thành di tích lịch sử rồi nâng thành lễ hội quốc gia. Đề nghị cần có hội thảo khoa học để đánh giá sự việc này và sự chính xác của hồ sơ khoa học công nhận di tích An Sơn năm 2007, di sản phi vật thể quốc gia năm 2022".

Cần khẳng định ngay rằng chúng ta không hề xem nhẹ, càng không phủ nhận vai trò của truyền thuyết. Nó là một phần của tín ngưỡng dân gian, làm phong phú đời sống tinh thần và văn hóa của cộng đồng, giúp cho nhiều cảm xúc tích cực thăng hoa. Rất nhiều truyền thuyết mang bóng dáng, thậm chí hồn vía của lịch sử, dù bản thân nó không thể đồng nhất với chính sử. Và đó là vai trò quan trọng không thể thay thế được của truyền thuyết.

Tuy nhiên cũng cần thêm một khẳng định lịch sử, chính sử không phải là truyền thuyết. Không thể tùy tiện hư cấu, pha trộn lịch sử. Bởi lịch sử không phải là một nồi lẩu thập cẩm muốn bỏ các thứ thực hư vào thế nào cũng được, càng không phải là chiếc bánh vẽ, giả hiệu nhưng được dán tem nhãn lịch sử. Không thể để lộng giả thành chân.

Trong tình trạng môn Lịch sử đang có nhiều thất thế thì những việc như trên thật đáng quan tâm và lo ngại. Cần có sự vào cuộc khẩn trương của các nhà quản lý, các nhà khoa học và cộng đồng để minh định nội dung đang bàn, trả lại sự thật cho lịch sử mà nhiều khi vì những lý do khác nhau, nó bị "đánh cắp" hoặc bị làm biến dạng ở đâu đó.

Bởi không có lịch sử đích thực thì làm gì có một dân tộc nhìn thấy được tương lai, nói chi đến mỗi con người.

Nếu thấy bài viết "Lịch sử không phải là truyền thuyết", hay, bổ ích, bạn có thể ủng hộ Phạm Xuân Dũng một "ly cà phê" để tác giả viết nhiều bài hay hơn nữa phục vụ bạn đọc.

Để mời tác giả "ly cà phê" qua MoMo, bạn đọc ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR của MoMo. Để đăng ký và sử dụng ví MoMo, xem chi tiết hướng dẫn tại đây.

"Buy me a coffee"

Lịch sử không phải là truyền thuyết

Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Phạm Xuân Dũng bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội.

Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Phạm Xuân Dũng".

Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục Cà phê tối, nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).
Giếng cổ đình làng và văn hóa Giếng cổ đình làng và văn hóa

Những người làm nghệ thuật, trước hết cần phải có văn hoá. Thoạt nghe câu đó có vẻ vô lý, bởi trong quan niệm xã ...

Bắt học sử làm gì khi học sinh xé đề cương trắng xóa sân trường? Bắt học sử làm gì khi học sinh xé đề cương trắng xóa sân trường?

Năm học 2022- 2023, Chương trình Giáo dục Phổ thông mới bắt đầu triển khai ở lớp 10. Lịch sử được xếp vào nhóm lựa ...

Đằng sau bức bích họa trên ngôi đình cổ Đằng sau bức bích họa trên ngôi đình cổ

Đình Tự Đông ̣(TP. Hải Dương) có từ thời Hậu Lê (cách đây chừng 300 đến 400 năm) vừa bị xâm hại nghiêm trọng. Điều ...

Chia sẻ
In bài viết

Tin cùng chuyên mục

“Siết” quảng cáo của nghệ sĩ

Cà phê tối -

“Siết” quảng cáo của nghệ sĩ

Việc người nổi tiếng, nghệ sĩ, KOL quảng cáo thái quá về công dụng của nhiều loại thực phẩm chức năng làm “nóng” nghị trường. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng như Bộ VH-TT&DL cũng đều lên tiếng về vấn đề trên.

San đất nông nghiệp, làm sân pickleball

Cà phê tối -

San đất nông nghiệp, làm sân pickleball

Hàng loạt lô đất thuộc dự án bỏ hoang, đất kho bãi, thậm chí đất nông nghiệp đã bị san lấp làm sân pickleball - một môn thể thao mới du nhập vào Việt Nam.

“Cuộc đại phẫu” di tích

Cà phê tối -

“Cuộc đại phẫu” di tích

Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đề xuất mục tiêu tu bổ 100% di tích Quốc gia Đặc biệt và 80% Di tích Quốc gia.

Công nhân bỏ phố về quê - Đâu có gì mà hốt hoảng!

Cà phê tối -

Công nhân bỏ phố về quê - Đâu có gì mà hốt hoảng!

Thúy, công nhân một nhà máy da giày ở Đồng Nai quyết định về quê làm việc và sinh sống sau gần 10 năm lang bạt từ Bình Dương qua Đồng Nai rồi TP HCM.

"Giá bất động sản hư hư ảo ảo"

Cà phê tối -

"Giá bất động sản hư hư ảo ảo"

"Thị trường bất động sản hư hư ảo ảo, khó mà định giá, hôm nay giá này ngày mai lại giá khác", đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) chia sẻ.

Eximbank nên minh bạch thông tin hay là truy tìm động cơ xấu?

Cà phê tối -

Eximbank nên minh bạch thông tin hay là truy tìm động cơ xấu?

Ngân hàng Eximbank vừa phát thông cáo phản bác luận điệu từ nội dung văn bản phát tán trên mạng xã hội và thông tin nhạy cảm liên quan, đồng thời nhờ cơ quan chức năng truy tìm động cơ, nguồn gốc phát tán tài liệu ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của Eximbank.

Kinh tế - Chính sách

Cổ phiếu VFS sau ngày đầu hứng khởi

Sau phiên đầu tràn đầy hứng khởi trên sàn Nasdaq, cổ phiếu VinFast (VFS) quay đầu giảm gần 19% trong ngày 16/8, giá trị công ty xuống dưới 70 tỷ đô so với 85 tỷ của ngày đầu tiên. Chuyện trên bình thường và chẳng có gì lạ trên thị trường chứng khoán quốc tế nhưng phần nào giúp chúng ta hiểu rằng sân chơi ấy không dễ chịu như nhiều người tưởng trong lúc phấn khích.
Mỹ Anh

Giữ quận Hoàn Kiếm và tinh thần của Hà Nội

Bí thư Hà Nội Đinh Tiến Dũng vừa chia sẻ quan điểm về việc sắp xếp các đơn vị hành chính. Theo đó, tinh thần của thành phố sẽ “giữ ổn định” quận Hoàn Kiếm
Hà Phan

Không thừa thế xông lên để “gậy ông đập lưng ông”

Giá gạo thế giới tăng, không ít doanh nghiệp đã “thừa thắng xông lên” đẩy nhanh xuất khẩu. Bộ trưởng Bộ Công thương khuyến cáo coi chừng “gậy ông đâp lưng ông”!
Quốc Thắng

Ba con số thiếu chủ ngữ

Giữa lúc đang thiếu giáo viên trầm trọng thì nhiều cử nhân sư phạm diện cử tuyển vẫn chưa được bố trí việc làm, hàng trăm sinh viên tốt nghiệp ngành sư phạm vẫn thất nghiệp và hàng nghìn giáo viên rời khỏi ngành.
Hà Phan

Khi công nhân “bàn luận” với Chủ tịch Quốc hội

Đời công nhân cạo mủ chúng em vất vả lắm! Dậy từ nửa đêm, lúc 1-2 giờ sáng, có khi sớm hơn. Cái mủ cao su lạ lắm, trời càng lạnh, càng có sương thì mủ càng ra nhiều. Cho nên người mình lạnh cỡ nào thì mình càng mừng cỡ đó. Sản phẩm nhiều thì được nhiều tiền công anh ạ! Nếu được phát biểu trước bác Huệ, em sẽ nói về đời công nhân cạo mủ cao su. Công việc cực nhọc nhưng lương thấp quá!

Văn hóa - Xã hội

Mỹ Anh

Mong ước đầu năm học

Một năm học mới bắt đầu với nhiều niềm tin kỳ vọng cùng bộn bề vấn đề đối với thầy cô, học sinh, phụ huynh và những người làm giáo dục.
Hà Phan

Tính cách của Nguyễn Thanh Long và số phận của ông Nguyễn Trường Sơn 1

Giữa tháng 9/2021, khi TP.HCM đã qua đỉnh dịch và chuẩn bị “mở cửa” thì bà con lại nháo nhác khi Nguyễn Thanh Long - Bộ trưởng Y tế lúc đó - người sắp ra tòa
An Vinh

Nghĩ về một ngày lễ lớn của lực lượng Công an Nhân dân

Hôm nay, 19/8/2023, kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống của lực lượng Công an Nhân dân Việt Nam. Trước hết, tôi xin trân trọng gửi tới toàn thể cán bộ, chiến sĩ đang và đã từng công tác trong lực lượng những lời chúc mừng chân thành, tốt đẹp nhất từ đáy lòng mình.
Mỹ Anh

Oppenheimer và cách kể một câu chuyện lịch sử

Bộ phim Oppenheimer thuộc thể loại tiểu sử, kể câu chuyện về một nhân vật lịch sử với những biến động của lịch sử nước Mỹ và thế giới.
Hà Phan

300 ngàn thí sinh và lựa chọn không vào đại học

Vừa tốt nghiệp THPT, Trung Hiếu tại Thái Bình lập tức nộp hồ sơ vào trường nghề công nghệ ô tô, bỏ xét tuyển đại học.

Môi trường - Sức khỏe

Quốc Thắng

Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Tin dồn dập về dòng Mekong sạt lở mấy ngày qua khiến cho bất cứ ai quan tâm đến môi trường đều cảm thấy lo ngại. Lo ngại vì nguyên nhân được phân tích
Mỹ Anh

Vụ bắt cóc 20 giây

Một vụ bắt cóc trẻ em diễn ra giữa ban ngày, tại khu đô thị Việt Hưng (Hà Nội) vừa diễn ra hôm qua. Sáng nay, con tin đã được giải cứu an toàn, nghi phạm đã bị lực lượng cảnh sát bắt. Tuy nhiên, các clip ghi lại tình tiết gây án khiến người xem không khỏi lạnh gáy.
Mỹ Anh

Tang thương Phố Núi

Tai nạn thảm khốc đã gây chấn động với giới bóng đá và tạo nên một không khí tang thương Phố Núi - khi những nạn nhân vắn số đều là gương mặt thân quen của làng bóng đá.
Quốc Thắng

Bằng chứng F

Trên khắp đất nước Việt Nam này, có biết bao nhiêu mảnh đất, bao nhiêu con người mang nỗi đau chất độc màu da cam. Nhưng bằng chứng về mối liên hệ vẫn là thứ đi
Mỹ Anh

Vụ sạt lở do… “nhân tai”

Trong khi câu chuyện về vụ sạt lở ở vườn sầu riêng tại Lâm Đồng vẫn còn nóng hổi, một vụ sạt nhỏ, với dòng nước nhấn chìm hàng loạt xế sang đã xảy ra ở Sóc Sơn (Hà Nội). Sau vụ việc, hình ảnh trên các mặt báo được chụp tại địa bàn mới thấy, hàng loạt homestay mọc lên như nấm, ngay giữa rừng phòng hộ.
Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng Video

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng

“Siết” quảng cáo của nghệ sĩ Cà phê tối

“Siết” quảng cáo của nghệ sĩ

Việc người nổi tiếng, nghệ sĩ, KOL quảng cáo thái quá về công dụng của nhiều loại thực phẩm chức năng làm “nóng” nghị trường. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng như Bộ Văn hóa- Thể thao & Du lịch cũng đều lên tiếng về vấn đề trên.

Talk Công đoàn: Sửa đổi Luật Công đoàn: Trách nhiệm với đoàn viên, người lao động Talk Công đoàn

Talk Công đoàn: Sửa đổi Luật Công đoàn: Trách nhiệm với đoàn viên, người lao động

Đồng chí Lê Đình Quảng - Phó Trưởng Ban Chính sách - Pháp luật, Tổng LĐLĐ Việt Nam chia sẻ về Luật Công đoàn (sửa đổi).

Kết nạp 51.580 đoàn viên Công đoàn trong tháng 10/2024 Infographic

Kết nạp 51.580 đoàn viên Công đoàn trong tháng 10/2024

Trong số đó, Bình Dương phát triển mới số lượng nhiều nhất với 9.346 đoàn viên công đoàn.
Muôn nẻo yêu thương số 8: Tìm lại sức khỏe cho con: Hành trình không đơn độc Muôn nẻo yêu thương

Muôn nẻo yêu thương số 8: Tìm lại sức khỏe cho con: Hành trình không đơn độc

Thông qua Công trình "Con nuôi Công đoàn", chị Nguyễn Thị Huyền Thanh, cán bộ cấp dưỡng Công an quận Hải An, TP Hải Phòng đã luôn được công đoàn cơ sở quan tâm, động viên, hỗ trợ trong quá trình chăm sóc và điều trị bệnh cho con gái trong suốt 6 năm qua.

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng Video

Ký hiệu trên thẻ BHYT giúp nhận biết mức tiền người tham gia được hưởng

Đọc thêm

Cháy một ngôi chùa

Cà phê tối -

Cháy một ngôi chùa

Chùa Phổ Quang (thuộc xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao, Phú Thọ) bốc cháy vào ngày 23/10 vừa qua. Ngôi chùa 800 tuổi là Di sản Văn hóa Cấp Quốc gia. Nơi đây cũng sở hữu Bảo vật Quốc gia Bàn thờ Phật bằng đá.

Bảo hiểm y tế và nỗi khổ của người dân

Cà phê tối -

Bảo hiểm y tế và nỗi khổ của người dân

Sau hàng năm trời với bao kêu than vật vã của người bệnh có bảo hiểm y tế nhưng vẫn phải mua thuốc, vật tư, thiết bị… bên ngoài thì Bộ Y tế mới ban hành thông tư đồng ý cho bệnh nhân được bảo hiểm y tế thanh toán trực tiếp nếu vẫn phải như vậy! Nghe thì tưởng hay nhưng mọi việc không dễ như người dân mong mỏi.

“Mua sắm như tỷ phú”

Cà phê tối -

“Mua sắm như tỷ phú”

Sàn thương mại điện tử Temu của Trung Quốc đã có mặt trên thị trường Việt Nam. Giá rẻ choáng váng, miễn phí ship, thời gian vận chuyển nhanh như các sàn đã có mặt ở thị trường nội địa là những điểm nhấn nổi bật sau những ngày Temu xuất hiện ở Việt Nam. Cơn choáng ngợp về việc "mua sắm như tỷ phú" sẽ để lại hệ lụy...

AI với giáo dục

Cà phê tối -

AI với giáo dục

Các quốc gia đang trong cuộc chạy đua đưa công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào giáo dục. Ở Việt Nam, liên tiếp các hội thảo, tọa đàm, lớp học về việc dùng AI cho thầy cô giáo.

Giá điện tăng và cơm áo gạo tiền

Cà phê tối -

Giá điện tăng và cơm áo gạo tiền

Đại diện EVN cho rằng, việc tăng giá điện lên 2.103,11 đồng/kWh, tương ứng 4,8% không làm ảnh hưởng đến đời sống nhân dân! Tập đoàn này cũng tính ra những con số mà thoạt nhìn thì việc giá điện tăng không tác động nhiều. Nhưng thực tế có “dễ chịu” như người ta tưởng?

Vòng nguyệt quế của thầy

Cà phê tối -

Vòng nguyệt quế của thầy

Hay tin thầy Nguyễn Ngọc Duy chuyển công tác, hàng trăm học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Sơn Liên (tỉnh Quảng Ngãi) đã tới vây quanh thầy khóc nức nở.

Những suất ăn sinh viên có “dị vật”

Cà phê tối -

Những suất ăn sinh viên có “dị vật”

Sinh viên Đại học Bách Khoa Hà Nội đã lên tiếng tố cáo bữa ăn nhà trường trong tuần Giáo dục Quốc Phòng có dùng cơm canh thừa của người trước cho người sau. Đặc biệt, sinh viên cũng chia sẻ hình ảnh những “dị vật” xuất hiện trong các phần ăn.

Nhớ về một trong những người Hà Nội ưu tú nhất

Cà phê tối -

Nhớ về một trong những người Hà Nội ưu tú nhất

Những ngày tháng Mười này, như hàng năm, tôi lại thường nhớ tới một người Hà Nội rất đặc biệt, một công dân Hà Nội vô cùng ưu tú. Đó là bác sĩ Trần Duy Hưng.

Miễn học phí con nhà giáo, còn con nhà khác thì sao?

Cà phê tối -

Miễn học phí con nhà giáo, còn con nhà khác thì sao?

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa đề xuất miễn học phí cho con giáo viên, từ mầm non đến đại học! Ưu đãi tưởng như nhân văn này đang vấp những ý kiến trái chiều bởi đâu chỉ con nhà giáo cần miễn học phí và con nhà khác thì sao?

Học tài, thi rủi

Cà phê tối -

Học tài, thi rủi

Bộ Giáo dục & Đào tạo vừa ra thông báo lấy ý kiến, kỳ thi vào lớp 10 tới đây sẽ diễn ra với 3 môn học: Văn, Toán và một môn bốc thăm ngẫu nhiên. Điều này khiến hàng chục vạn phụ huynh hoang mang cùng áp lực quá lớn lên vai những em học sinh năm tới sẽ thi.