Kỷ luật lao động: một số nội dung doanh nghiệp và người lao động cần biết

Đây là ý kiến của đồng chí Nguyễn Hữu Ân, Phó Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) Lâm Đồng khi trao đổi với phóng viên Tạp chí Lao động và Công đoàn về kỷ luật lao động theo quy định pháp luật lao động.

Đồng chí Nguyễn Hữu Ân, Phó Giám đốc Sở LĐTB&XH Lâm Đồng trao đổi những quy định pháp luật về kỷ luật lao động. Ảnh: ĐOÀN LÂM

Có những hình thức xử lý kỷ luật lao động nào?

Theo Phó Giám đốc Sở LĐTB&XH Lâm Đồng, Bộ luật Lao động (BLLĐ) năm 2019 quy định về kỷ luật lao động tại Chương VIII với các Điều từ 117 đến Điều 128. Đồng thời nội dung này cũng được quy định chi tiết tại Chương VIII, Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của BLLĐ về điều kiện lao động và quan hệ lao động (Nghị định số 145/2020/NĐ-CP).

Cụ thể, kỷ luật lao động là những quy định về việc tuân theo thời gian, công nghệ và điều hành sản xuất, kinh doanh do NSDLĐ ban hành trong nội quy lao động và do pháp luật quy định.

“Như vậy, so với BLLĐ năm 2012 thì BLLĐ năm 2019 đã mở rộng thêm khái niệm về kỷ luật lao động, không chỉ là những quy định do NSDLĐ ban hành trong nội quy lao động, mà bao gồm cả những quy định pháp luật chưa được đề cập đến trong nội quy lao động của doanh nghiệp” đồng chí Nguyễn Hữu Ân nhận xét.

Hình thức xử lý kỷ luật lao động được quy định tại Điều 124 BLLĐ năm 2019 gồm: khiển trách; kéo dài thời hạn nâng lương không quá 06 tháng; cách chức; sa thải. Việc áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải được quy định tại Điều 125 BLLĐ năm 2019.

Cụ thể, hình thức xử lý kỷ luật sa thải được NSDLĐ áp dụng trong trường hợp: NLĐ có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc. NLĐ có hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của NSDLĐ, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của NSDLĐ hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động.

NLĐ bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật. Tái phạm là trường hợp NLĐ lặp lại hành vi vi phạm đã bị xử lý kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật theo quy định tại Điều 126 của BLLĐ.

Hay NLĐ tự ý bỏ việc 5 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng. Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.

Sở LĐTB&XH Lâm Đồng phối hợp các ngành tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức đối thoại về pháp luật lao động. Ảnh: ĐOÀN LÂM

Có được phạt tiền, cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động không?

Trao đổi về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở LĐTB&XH Lâm Đồng cho biết, Điều 127 BLLĐ quy định các hành vi bị nghiêm cấm khi xử lý kỷ luật lao động gồm: xâm phạm sức khỏe, danh dự, tính mạng, uy tín, nhân phẩm của NLĐ; phạt tiền, cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động; xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ có hành vi vi phạm không được quy định trong nội quy lao động hoặc không thỏa thuận trong hợp đồng lao động đã giao kết hoặc pháp luật về lao động không có quy định.

Còn thời hiệu xử lý kỷ luật lao động được quy định tại Điều 123 BLLĐ, cụ thể: thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 6 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm; trường hợp hành vi vi phạm liên quan trực tiếp đến tài chính, tài sản, tiết lộ bí mật công nghệ, bí mật kinh doanh của NSDLĐ thì thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 12 tháng.

Khi hết thời gian quy định tại khoản 4 Điều 122 BLLĐ, nếu hết thời hiệu hoặc còn thời hiệu nhưng không đủ 60 ngày thì được kéo dài thời hiệu để xử lý kỷ luật lao động nhưng không quá 60 ngày kể từ ngày hết thời gian nêu trên. NSDLĐ phải ban hành quyết định xử lý kỷ luật lao động trong thời hạn quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 123 BLLĐ.

Việc xóa kỷ luật, giảm thời hạn chấp hành kỷ luật lao động được quy định tại Điều 126 BLLĐ. NLĐ bị khiển trách sau 3 tháng hoặc bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương sau 6 tháng hoặc bị xử lý kỷ luật cách chức sau 3 năm kể từ ngày bị xử lý, nếu không tiếp tục vi phạm kỷ luật lao động thì đương nhiên được xóa kỷ luật. Người lao động bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương sau khi chấp hành được một nửa thời hạn nếu sửa chữa tiến bộ thì có thể được NSDLĐ xét giảm thời hạn.

Cùng với đó, Điều 128 BLLĐ quy định về tạm đình chỉ công việc của NLĐ. NSDLĐ có quyền tạm đình chỉ công việc của NLĐ khi vụ việc vi phạm có những tình tiết phức tạp nếu xét thấy để NLĐ tiếp tục làm việc sẽ gây khó khăn cho việc xác minh. Việc tạm đình chỉ công việc của NLĐ chỉ được thực hiện sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở mà NLĐ đang bị xem xét tạm đình chỉ công việc là thành viên.

Thời hạn tạm đình chỉ công việc không được quá 15 ngày, trường hợp đặc biệt không được quá 90 ngày. Trong thời gian bị tạm đình chỉ công việc, NLĐ được tạm ứng 50% tiền lương trước khi bị đình chỉ công việc. Hết thời hạn tạm đình chỉ công việc, NSDLĐ phải nhận NLĐ trở lại làm việc.

Trường hợp NLĐ bị xử lý kỷ luật lao động, NLĐ cũng không phải trả lại số tiền lương đã tạm ứng. Trường hợp NLĐ không bị xử lý kỷ luật lao động thì được người sử dụng lao động trả đủ tiền lương cho thời gian bị tạm đình chỉ công việc.

Sở LĐTB&XH Lâm Đồng thường xuyên tổ chức tuyên truyền pháp luật lao động cho doanh nghiệp và NLĐ. Ảnh: ĐOÀN LÂM

Trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động như thế nào?

Cũng theo đồng chí Nguyễn Hữu Ân, để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của mỗi bên trong quan hệ lao động, NSDLĐ và NLĐ cần nắm chắc quy định về nguyên tắc, trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động.

Nội dung này được quy định tại Điều 122 BLLĐ năm 2019, cụ thể việc xử lý kỷ luật lao động: NSDLĐ phải chứng minh được lỗi của NLĐ; phải có sự tham gia của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở mà NLĐ đang bị xử lý kỷ luật là thành viên; NLĐ phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện NLĐ bào chữa; trường hợp là người chưa đủ 15 tuổi thì phải có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật; việc xử lý kỷ luật lao động phải được ghi thành biên bản.

Đồng thời NSDLĐ không được áp dụng nhiều hình thức xử lý kỷ luật lao động đối với một hành vi vi phạm kỷ luật lao động. Khi một NLĐ đồng thời có nhiều hành vi vi phạm kỷ luật lao động thì chỉ áp dụng hình thức kỷ luật cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm nặng nhất.

NSDLĐ cũng không được xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ đang trong thời gian: Nghỉ ốm đau, điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của NSDLĐ; đang bị tạm giữ, tạm giam; đang chờ kết quả của cơ quan có thẩm quyền điều tra xác minh và kết luận đối với hành vi vi phạm được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 125 của BLLĐ; NLĐ nữ mang thai; NLĐ nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi.

Hay NSDLĐ không xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ vi phạm kỷ luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Sở LĐTB&XH Lâm Đồng thường xuyên tổ chức tuyên truyền pháp luật lao động cho doanh nghiệp và NLĐ. Ảnh: ĐOÀN LÂM

Theo Phó Giám đốc Sở LĐTB&XH Lâm Đồng, trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động cũng được quy định tại Điều 70 Nghị định số 145/2020/NĐ-CP.

Cụ thể, khi phát hiện NLĐ có hành vi vi phạm kỷ luật lao động tại thời điểm xảy ra hành vi vi phạm, NSDLĐ tiến hành lập biên bản vi phạm và thông báo đến tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở mà NLĐ là thành viên, người đại diện theo pháp luật của NLĐ chưa đủ 15 tuổi. Trường hợp NSDLĐ phát hiện hành vi vi phạm kỷ luật lao động sau thời điểm hành vi vi phạm đã xảy ra thì thực hiện thu thập chứng cứ chứng minh lỗi của NLĐ.

Trong thời hiệu xử lý kỷ luật lao động quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 123 của BLLĐ, NSDLĐ tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động: Ít nhất 05 ngày làm việc trước ngày tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động, NSDLĐ thông báo về nội dung, thời gian, địa điểm tiến hành cuộc họp xử lý kỷ luật lao động, họ tên người bị xử lý kỷ luật lao động, hành vi vi phạm bị xử lý kỷ luật lao động đến các thành phần phải tham dự họp quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 của BLLĐ, bảo đảm các thành phần này nhận được thông báo trước khi diễn ra cuộc họp.

Khi nhận được thông báo của NSDLĐ, các thành phần phải tham dự họp quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 của BLLĐ phải xác nhận tham dự cuộc họp với NSDLĐ. Trường hợp một trong các thành phần phải tham dự không thể tham dự họp theo thời gian, địa điểm đã thông báo thì NLĐ và NSDLĐ thỏa thuận việc thay đổi thời gian, địa điểm họp; trường hợp hai bên không thỏa thuận được thì NSDLĐ quyết định thời gian, địa điểm họp.

NSDLĐ tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động theo thời gian, địa điểm đã thông báo quy định tại điểm a, điểm b khoản này. Trường hợp một trong các thành phần phải tham dự họp quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 của BLLĐ không xác nhận tham dự cuộc họp hoặc vắng mặt thì người sử dụng lao động vẫn tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động.

Nội dung cuộc họp xử lý kỷ luật lao động phải được lập thành biên bản, thông qua trước khi kết thúc cuộc họp và có chữ ký của người tham dự cuộc họp quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 của BLLĐ, trường hợp có người không ký vào biên bản thì người ghi biên bản nêu rõ họ tên, lý do không ký (nếu có) vào nội dung biên bản.

Trong thời hiệu xử lý kỷ luật lao động quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 123 của BLLĐ, người có thẩm quyền xử lý kỷ luật lao động ban hành quyết định xử lý kỷ luật lao động và gửi đến các thành phần phải tham dự quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 của BLLĐ.

Lâm Đồng: Hơn 200 doanh nghiệp được tập huấn pháp luật về lao động Ngày 24/6, liên ngành (Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) - Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) - Bảo hiểm xã hội ...

Những điều người lao động cần biết để bảo vệ quyền lợi của mình Đã 4 năm kể từ khi Bộ luật Lao động năm 2019 được ban hành trên nguyên tắc bảo vệ quyền lợi chính đáng cho ...

7 hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động; sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp ...