Thiếu nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân - Góc nhìn từ Bình Dương

Thiếu trầm trọng NƠXH

Từ 10 năm trước, tỉnh Bình Dương đã phát triển mô hình NƠXH giá rẻ bán cho người lao động có thu nhập thấp, giao cho Tổng công ty Becamex IDC thực hiện. Giai đoạn 1 đã xây dựng được 47.500 căn, giai đoạn 2 xây 118.234 căn, từ nay đến cuối năm 2023 xây tiếp 20.000 căn. NƠXH được xây dựng trên toàn tỉnh, khu vực đông công nhân lao động (CNLĐ).. Theo Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương, giai đoạn 2021-2025, tỉnh có thêm 4,2 triệu m2 sàn, tương đương 100.000 căn NƠXH được xây dựng nhưng tiến độ đạt chậm vì vướng nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân liên quan quỹ đất là chủ yếu. Ngoài ra, hiện quỹ đất NƠXH tại 32 dự án nhà ở thương mại khoảng 100ha vẫn chưa được triển khai xây dựng

Theo số liệu của Bộ Xây dựng, tại 22 địa phương trọng điểm trên cả nước, trong 9 tháng năm 2022 đã có 18 dự án NƠXH, nhà ở cho công nhân trong khu công nghiệp được khởi công, với khoảng 26.500 căn. Trong đó, Bình Dương có 5 dự án được khởi công với khoảng 20.000 căn.

Thiếu quỹ đất, vướng mắc trong thủ tục là nguyên nhân dẫn đến thiếu NƠXH. Ảnh minh họa.

Từ năm 2010, tỉnh Bình Dương đã thực hiện Đề án xây dựng NƠXH, bán giá rẻ và có hỗ trợ vốn vay cho người có thu nhập thấp, công nhân, người lao động (CN-NLĐ) mua, với giá chỉ từ 100-120 triệu đồng/căn 25-30m2.

Dự kiến đến cuối năm 2023, Bình Dương sẽ đưa vào sử dụng thêm khoảng 20 ngàn căn NƠXH. Giai đoạn này, giá bán sẽ đa dạng hơn, mỗi căn dao động từ 120 đến 280 triệu đồng/căn hoặc loại cao cấp hơn với giá từ 200 đến 500 triệu đồng/căn. Ngoài ra, người lao động có thể thuê với giá 750.000 đồng/căn/tháng.

Tuy nhiên, do khoảng hơn 10 năm trở lại đây, Bình Dương đã trở thành “miền đất hứa” của hàng triệu CN-NLĐ trên cả nước hội tụ đến làm việc, khi mà năm 2016, dân số của tỉnh chỉ khoảng 2,1 triệu dân, thì năm 2019 đã tăng lên đến 2,4 triệu dân và nay đã có khoảng 2,6 triệu dân, trong đó khoảng 53% là người đến từ nhiều tỉnh, TP khác thiếu nhà ở. Do vậy, sự cung ứng NƠXH nêu trên là “không thấm vào đâu”, dẫn đến tình trạng Bình Dương đang có khoảng 1 triệu CN-NLĐ phải ở trọ chật chội, thiếu tiện nghi tối thiểu.

Lãnh đạo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và lãnh đạo tỉnh Bình Dương tham quan Khu NƠXH Becamex Định Hòa, TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Ảnh: TB

Vì thiếu NƠXH nên xảy ra tiêu cực?

Tìm hiểu của chúng tôi tại TP Thủ Dầu Một, vào giai đoạn đầu của dự án NƠXH, khoảng từ năm 2010 đến khoảng 2017, đã có hàng chục ngàn CN-NLĐ may mắn được mua căn hộ NƠXH với những điều kiện khá dễ, khá hợp lý hợp tình như: CN-NLĐ chỉ cần đang làm việc tại địa phương, có hợp đồng lao động và bảng lương, có đóng BHXH và chưa sở hữu nhà đất ở Bình Dương là được mua NƠXH với giá chỉ 100 - 120 triệu đồng/căn, không ít người còn được mua trả góp trong cả chục năm, được vay vốn lãi suất ưu đãi...

Nhưng hiện tỉnh Bình Dương đã hết nguồn cung NƠXH, nhất là tại các đô thị công nghiệp mới phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây như Dĩ An, Tân Uyên, Bến Cát …thì càng thiếu NƠXH trầm trọng. Tại buổi gặp gỡ giữa lãnh đạo tỉnh Bình Dương với hiệp hội ngành hàng mới đây, ông Nguyễn Đức Thuấn - Chủ tịch HĐQT - Công ty Cổ phần Đầu tư Thái Bình góp ý: "Hiện NƠXH đang rất thiếu, tỉnh cần có quy hoạch NƠXH quy mô hơn, nhiều hơn, diện tích lớn hơn"...

Ngoài ra, điều kiện được mua NƠXH càng về sau càng khó hơn, thậm chí là nhiêu khê hơn trước rất nhiều như: Người được mua NƠXH phải có đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ 1 năm trở lên tại Bình Dương; Phải là người có thu nhập thấp, không thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân hoặc phải thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo theo quy định… Do vậy đã xảy ra ra tình trạng mua đi bán lại các căn hộ NƠXH, và đã có nhiều phản ánh chính thức về tiêu cực “kinh doanh NƠXH để kiếm lời”.

Trao đổi với báo chí mới đây, một cán bộ công đoàn tại TP Thuận An không muốn nêu tên cho biết: "Hiện khu vực Thuận An, Dĩ An không còn bán NƠXH theo chính sách của Nhà nước, bán giá rẻ chính thức từ Tổng công ty Becamex IDC, trong khi nhiều CN-NLĐ thì đang rất cần mua NƠXH nên việc mua đi bán lại NƠXH với giá cao hơn giá gốc vài chục triệu đồng là xảy ra nhiều".

Khu NƠXH Becamex Định Hòa, TP Thủ Dầu Một, Bình Dương. Ảnh: Trần Tình

Cần kiểm soát chặt hơn, khoa học hơn

Tại Kỳ họp thứ 6, Khoá X, HĐND tỉnh Bình Dương giữa tháng 7 vừa qua, cử tri đã phản ánh do NƠXH thiếu nguồn cung nên đã có tình trạng mua đi bán lại kiếm lời. Trong khi CN-NLĐ, người thu nhập thấp khó tiếp cận NƠXH để an cư lạc nghiệp theo đúng tiêu chí của chính sách an sinh xã hội này thì có không ít người được mua rồi đi bán lại thu lợi nhuận, đề nghị ngành chức năng công khai, minh bạch … công bằng để những CN-NLĐ thật sự khó khăn về nhà ở mua được NƠXH..

Trả lời vấn đề trên, ông Võ Hoàng Ngân, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương khẳng định cơ quan chức năng sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn nhằm bảo đảm bán đúng đối tượng theo chính sách của tỉnh. Ông cũng cho biết, theo kế hoạch bán 20 ngàn căn NƠXH vào cuối 2023 cũng chỉ có giá từ 120 đến 150 triệu đồng/căn 30m2, căn hộ cao cấp hơn bán với giá khoảng 500 triệu đồng/căn, cũng có căn hộ cho thuê với giá 750.000 đồng/căn/tháng.

Ông Ngân cũng khẳng định sẽ công bố việc bán NƠXH trên website của Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Chính sách Xã hội… danh sách người mua phải thông qua Sở Xây dựng để lấy ý kiến các cơ quan liên quan, công khai và xét duyệt hồ sơ...Trao đổi với báo chí về tiêu cực mà cử tri phản ánh, ông Võ Hoàng Ngân thừa nhận có nghe thông tin này nhưng chưa nắm được cụ thể. "Nếu biết được chính xác sẽ kiên quyết xử lý mạnh tay…”

Theo chúng tôi, việc phải “xin” xác nhận hộ nghèo, giấy tạm trú….từ chính quyền sở tại là kẽ hở cho vài nhân viên chính quyền tiêu cực có thể cấp các loại giấy tờ này sai đối tượng, cần lưu ý đề phòng.

Bình Dương xây dựng NƠXH cho CN-NLĐ. Ảnh: TM

Vẫn biết, việc giải thích do dân số tăng cơ học quá nhanh, gây quá tải, không đáp ứng kịp nhu cầu an sinh xã hội (nhà ở, nhà trẻ, trường học, giao thông, y tế…) nghe qua thì hợp lý hợp tình nhưng CN-NLĐ nhập cư đều trẻ, khỏe, là nguồn lực quý, cống hiến cho phát triển kinh tế… thì họ phải được trả công xứng đáng, được đáp ứng nhu cầu tối thiểu - nhà ở giá hợp với thu nhập. Điều này sẽ kích thích phát triển kinh tế nhanh và ổn định, đây là điều đã được nhiều nước tiến bộ trên thế giới thực hiện, giúp họ phát triển công nghiệp giàu mạnh.

Xác định giải pháp căn cơ giải quyết vấn đề thiếu NƠXH là xây dựng nhiều hơn những căn hộ loại này, UBND tỉnh Bình Dương đã kiến nghị Chính phủ xem xét tiếp tục bổ sung nguồn vốn ưu đãi đầu tư xây NƠXH, nâng thời gian cho vay từ 20 năm trở lên với chính sách vay đơn giản và dễ dàng hơn….