Khi bảo hiểm chỉ là “giấy thông hành”

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa góp ý về Dự thảo Nghị định quy định về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc; bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng. Trong đó, VCCI đề xuất bỏ bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy.

Ảnh minh họa. Nguồn: IT

Vì sao lại phải bỏ trong khi chúng ta đã bắt buộc người dân mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho xe máy hàng chục năm nay?

Lập luận của VCCI đã “rõ như ban ngày”. Phép tính VCCI đặt ra ai cũng có thể hiểu.

Sau hơn 10 năm triển khai, tỷ lệ chi trả bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự với xe máy ở mức rất thấp, gần 6% năm 2019 (tương đương 45 tỷ đồng chi trả trên 765 tỷ đồng phí bảo hiểm). Khi lượng xe máy càng tăng thì thị phần của loại hình bảo hiểm này càng lớn. Ai cũng rõ: hơn 700 tỷ đồng trong một năm thuộc về các công ty bảo hiểm.

Vì sao loại hình bảo hiểm cần thiết và đầy tính nhân văn trên lại đơn thuần chỉ là hình thức, đối phó?

Vì sao khi chúng ta can thiệp loại hình bảo hiểm này bằng quy định hành chính của Nhà nước nhưng lại chưa chứng minh được lợi ích cộng đồng từ việc hạn chế quyền vượt xa chi phí bỏ ra?

Cách đây 2 năm, tại cuộc họp báo về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới do Bộ Tài chính tổ chức, ông Phùng Ngọc Khánh - Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm - Bộ Tài chính thừa nhận rằng: “Thủ tục bồi thường bảo hiểm xe máy đúng là có vấn đề”.

"Có vấn đề" nhưng 2 năm trôi qua chúng ta vẫn không giải quyết được. Từ khi chúng ta thừa nhận là "có vấn đề", theo phép tính trên, cho đến nay khoảng 1400 tỷ đồng của người dân đóng góp cho công ty bảo hiểm là vì lợi ích của người dân hay vì lợi ích của doanh nghiệp bảo hiểm? Tại sao người dân luôn phản ánh mua dễ, đòi khó nhưng chính sách chi trả từ các công ty bảo hiểm vẫn không thay đổi?

Bảo hiểm chỉ là “giấy thông hành”, điều đó nghiễm nhiên được chấp nhận như một thông lệ. Có ai đến công ty bảo hiểm để làm thủ tục quyền lợi của loại hình bảo hiểm này mà không nhận lấy những ánh mắt lạ lẫm? Và khi không may xảy ra tai nạn, có ai lấy bảo hiểm trách nhiệm dân sự là bên thứ ba để bảo đảm mà không bị phản ứng?

Bỏ. Vì rõ ràng, lợi ích không thuộc về người mua và không chứng minh được lợi ích cộng đồng, tính nhân văn của loại hình bảo hiểm chưa được thể hiện.

Bỏ. Vì thủ tục giải quyết bảo hiểm quá rườm rà và khó khăn. Chắc chắn rằng, con số hơn 700 tỷ đồng mà các công ty bảo hiểm có được là “nhờ” một phần ở thủ tục rườm rà và khó khăn này.

Không bỏ. Vậy chúng ta buộc phải thay đổi quy trình bồi thường, thậm chí phải quy định lại về hồ sơ bồi thường bảo hiểm theo hướng giảm gánh nặng thủ tục cho chủ xe, lái xe và tăng trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm.

Nếu không bỏ và vẫn giữ tình trạng cũ thì thử hỏi có thủ tục hành chính, giấy thông hành nào chúng ta phải “mua” với đúng nghĩa của từ này chưa chuyển nghĩa?

Mua - bán bảo hiểm là một loại hình giao dịch dân sự. Hãy thử hình dung nếu không bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ xem họ là khách hàng đúng nghĩa. Mà đã là khách hàng thì cần sòng phẳng: nếu không tạo được niềm tin, họ rời xa bạn, cùng lắm chỉ đến với bạn một lần đầu, không có lần thứ hai. Niềm tin nơi khách hàng của bảo hiểm trách nhiệm dân sự với xe máy còn được tạo ra bởi việc mang lại nhiều lợi ích xã hội. Nhưng niềm tin đó lại đang được “bảo hộ” bởi sự can thiệp bằng quyền lực hành chính của Nhà nước.

Chính điều đó tạo ra sự bất cân xứng về quyền của chủ thể - một trong những thất bại cơ bản của chính sách. Sự bất cân xứng xảy ra khi bên bán được bảo hộ bởi một bên thứ ba mà bên mua phải tuân thủ. Trong trường hợp này người bán đưa ra một món hàng mà người mua không quan tâm về uy tín và không cần đánh giá chất lượng vì sự tuân thủ vào bên thứ ba. Và lúc đó, người mua - từ một chủ thể chi trả để lấy quyền lợi đã trở thành người "chịu trận" và chịu thiệt.

Minh bạch trong câu chuyện bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy là cần giải quyết rạch ròi giữa quyền của người tiêu dùng và trách nhiệm dân sự. Nếu không, bảo hiểm ở đây chỉ là tên gọi của “giấy thông hành”.

Đánh ghen cắn tai và những đòn thù clip Một người phụ nữ ở Thanh Hóa vừa bị khởi tố tội cố ý gây thương tích sau khi đạp vỡ kính ô tô và ...

"Người chết sống lại" và "tai nạn" ngành Y Chuyện ông Nguyễn Đình Khanh, 47 tuổi quê ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam "chết đi sống lại" khiến báo chí và dư luận ...

Phòng trọ 10m2 và 750 triệu m2 đất bỏ hoang Hoàng, một công nhân ở vùng ven TPHCM đang cùng vợ và hai con nhỏ chen chúc trong phòng trọ hơn 10m2. Gia đình anh ...