Bài 5: Về gói tín dụng 20.000 tỷ đồng lãi suất thấp dành cho người lao động

Ký kết thỏa thuận hợp tác giữa Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam với Công ty Tài chính TNHH Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng SMBC (FE CREDIT) và Công ty Tài chính TNHH HD SAISON để triển khai gói vay tiêu dùng ưu đãi 20.000 tỷ đồng dành cho công nhân, tháng 10/2022. Ảnh: B. TRANG.

Kết quả triển khai còn khiêm tốn

Sau khi được NHNN giới thiệu Công ty Tài chính TNHH HD Saison (HD Saison) và Công ty Tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng (FE Credit), Tổng LĐLĐ Việt Nam đã phối hợp tổ chức triển khai. Trong đó có việc tổ chức nắm bắt tình hình, khảo sát nhu cầu vay vốn, nhu cầu dịch vụ tín dụng tại 11 tỉnh, thành phố để giới thiệu đến tổ chức Công đoàn và CNLĐ các sản phẩm cho vay, dịch vụ mở thẻ tín dụng, sử dụng ngân hàng điện tử… Từ đó, hoạt động này được đưa vào là một chương trình phúc lợi cho đoàn viên công đoàn.

Gói này sẽ được giải ngân qua 02 công ty là HD Saison và FE Credit, với loại sản phẩm, dịch vụ cho vay chủ yếu là sản phẩm cho vay tiêu dùng tiền mặt với lãi suất từ 15-25%/năm theo dự nợ giảm dần; sản phẩm cho vay trả góp mua phương tiện đi lại, đồ dùng gia đình, căn cứ theo từng chương trình, thời điểm mà có mức lãi suất thấp từ 0%, trả trước từ 0 đồng,.. Người lao động (NLĐ) được vay với mức lãi suất bằng một nửa lãi suất đối với khách hàng thông thường tính theo dư nợ giảm dần (hiện nay khoảng 63-69,30%). So với các gói vay tín chấp hiện nay trên thị trường, đây là một chính sách nhằm góp phần đẩy lùi tình trạng tín dụng đen đang bủa vây CNLĐ được phản ánh trong thời gian qua, tuy nhiên, sau 05 tháng triển khai, kết quả còn khiêm tốn.

Đoàn khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn trao đổi, tìm hiểu về đời sống, nhu cầu, tâm tư, nguyện vọng của công nhân tại khu trọ xã Phước Lợi, huyện Bến Lức, tỉnh Long An. Ảnh: VIỆN CNCĐ.

Tại Hội nghị đánh giá kết quả bước đầu triển khai thỏa thuận hợp tác giữa Tổng LĐLĐ Việt Nam với HD Saison và Fe Credit ngày 15/02/2023, đã có 9/11 LĐLĐ tỉnh, thành phố ký kết biên bản ghi nhớ, hợp tác; 06 LĐLĐ tỉnh, thành phố có văn bản chỉ đạo các công đoàn cơ sở (CĐCS) triển khai thực hiện. Tổng số tiền giải ngân tính đến hết 31/01/2023 là 143,7 tỷ đồng, tiếp cận được 9.822 lượt đoàn viên; bình quân giá trị mỗi gói dịch vụ khoảng 11 triệu đồng. Trong đó HD Saison giải ngân được 108,7 tỷ, tiếp cận 9.736 lượt đoàn viên; Fe Credit mới giải ngân được 35 tỷ đồng, mức giải ngân hiện chỉ đạt 1% tổng gói ưu đãi.

Mặc dù thông tin về gói tín dụng này được đăng tải rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhưng kết quả khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn (cũng vào thời điểm nửa sau tháng 10 và đầu tháng 11/2022) cho thấy, còn có tới 65% số đoàn viên, NLĐ chưa biết đến chủ trương này. Tỷ lệ này đặc biệt cao ở nhóm NLĐ trong các doanh nghiệp ngành Dệt may - Da giày (chiếm 71,1%) và Nông, lâm, thủy sản (chiếm 69,3%). Ngoài ra, nhận định về chính sách, hơn ¼ đoàn viên, NLĐ (25,1%) tham gia khảo sát cho biết bản thân chưa hài lòng về chính sách này.

Những vấn đề đặt ra

Thứ nhất, thời gian triển khai chính sách còn ngắn (tháng 10/2022 bắt đầu thực hiện), việc ký và triển khai cũng diễn ra trong dịp các cấp công đoàn chuẩn bị Đại hội công đoàn các cấp, nguồn lực dành cho hoạt động chăm lo đoàn viên, NLĐ dịp tết Dương lịch, tết Nguyên đán, nên chưa được triển khai một cách tập trung, quyết liệt.

Thứ hai, chưa có nhiều cách thức truyền tải thông tin hiệu quả, nhanh chóng, chưa đa dạng các sản phẩm truyền thông hoặc sản phẩm không đề rõ thông tin từng gói, từng đối tượng ưu đãi vay để đoàn viên, NLĐ hiểu rõ tham gia.

Thứ ba, mức lãi suất của các sản phẩm dịch vụ tuy có ưu đãi nhưng vẫn còn khá cao so với khả năng thanh toán của NLĐ, do đó chưa thu hút được sự quan tâm, tham gia. (Theo quy định, mức lãi suất cho vay trong giao dịch dân sự không quá 20%/năm thì các ngân hàng hay tổ chức tín dụng cho vay tiêu dùng là các đối tượng đặc biệt và chịu sự điều chỉnh riêng của luật, hướng dẫn chuyên ngành. Cụ thể, Điều 13 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN thì lãi suất cho vay quy định: “Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận về lãi suất cho vay theo cung cầu vốn thị trường, nhu cầu vay vốn và mức độ tín nhiệm của khách hàng”). Không có quy định về trần lãi suất mà căn cứ theo thỏa thuận giữa các bên, hiện nay theo gói ưu đãi từ 15-25% vẫn không phù hợp với mức dễ dàng chi trả của đoàn viên, NLĐ. Đặc biệt trong bối cảnh năm 2023, đoàn viên, NLĐ vẫn chưa ổn định việc làm.

Thứ tư, điều kiện thụ hưởng chính sách đòi hỏi đoàn viên, NLĐ phải đáp ứng được các tiêu chí như: NLĐ có tên trong danh sách được cung cấp bởi các cấp CĐCS (điều này vô tình làm giảm tính đáp ứng kịp thời của khoản vay so với tín dụng đen khi NLĐ có nhu cầu gấp, do cần phải được đề xuất, phê duyệt của CĐCS trước khi gửi tổ chức tín dụng); có hồ sơ tín dụng tốt, lịch sử tín dụng rõ ràng, có hợp đồng lao động và thu nhập ổn định tại các doanh nghiệp. Những tiêu chuẩn này được đánh giá là khó đáp ứng đối với những lao động mong muốn thụ hưởng khi họ luôn trong tình trạng khó khăn về tài chính, thiếu việc làm, công việc không ổn định.

Thứ năm, một số thông tin thiếu tích cực liên quan đến vấn đề thu hồi nợ xấu của các tổ chức tín dụng dẫn đến sự e ngại của một số CĐCS, đơn vị, doanh nghiệp và đoàn viên, NLĐ.

Thứ sáu, thời hạn cho vay từ 6 tháng - 3 năm là quá ngắn để NLĐ có thể hoàn trả cả gốc lẫn lãi tổ chức tín dụng. Ngoài ra, một số trường hợp cho biết hạn mức cho vay tối đa là từ 24 - 70 triệu trong nhiều trường hợp chưa đủ để giải quyết các vấn đề cấp bách của NLĐ.

Công nhân tỉnh Bình Dương làm thủ tục vay vốn từ quỹ CEP. Ảnh: Q. ANH.

Phân tích một số dữ liệu phân tích cụ thể:

Theo nhóm, ngành

Theo loại hình sở hữu

Công nhân đang làm việc tại các khu công nghiệp tỉnh Gia Lai mong muốn được tiếp cận gói tính dụng ưu đãi để phục vụ sinh hoạt, tiêu dùng. Ảnh: ĐINH YẾN

Một số giải pháp

Từ tình hình trên, nhằm phát huy hiệu quả gói tín dụng 20.000 tỷ của Nhà nước nhằm hỗ trợ CNLĐ gặp khó khăn về tài chính, phải có giải pháp cụ thể, phù hợp để triển khai. Theo đó, cần:

Một là, các đơn vị HD Saison và FE Credit có sự chia sẻ, thấu hiểu hoàn cảnh, cuộc sống của NLĐ xem xét giảm mức lãi suất, coi đây là nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước giao phó, tránh cho rằng đây là thị trường kinh doanh mới. Cần làm rõ việc đoàn viên, NLĐ được hưởng gói ưu đãi này là đối tượng vay vốn khác biệt, có sự bảo lãnh của cấp CĐCS, mức độ tín chấp cao hơn đối tượng thông thường, có thể ưu tiên hơn đối với NLĐ có căn cước công dân gắn chip do đã có trong dữ liệu dân cư quốc gia. Những đối tượng này cần có mức lãi suất ưu đãi hơn nữa.

Hai là, cần đơn giản tối đa về điều kiện, thủ tục và kéo dài thời gian cho vay lên tối thiểu 5 năm; đồng thời tăng mức tín dụng lên 100 triệu đồng với những trường hợp có điều kiện về thâm niên công tác, mức lương, hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Ba là, tổ chức tín dụng cần phối hợp chặt chẽ với các cấp công đoàn, cung cấp các tài liệu truyền thông, nêu rõ các mức ưu đãi khác biệt, các gói cho vay, nêu cụ thể đối tượng nào được vay, mức cho vay, mức lãi suất, đồng thời phối hợp chặt chẽ với CĐCS trong xét duyệt người vay và khoản vay, nghiên cứu nâng cao trách nhiệm và vai trò, tin tưởng, thúc đẩy sự tham gia của CĐCS trong quá trình xét duyệt hồ sơ.

Bốn là, Tổng LĐLĐ Việt Nam cần giám sát, nắm bắt kịp thời, đánh giá sơ bộ tình hình triển khai gói tín dụng này ở các cấp công đoàn nhằm ngăn ngừa, hạn chế tối đa những yếu tố tiêu cực, phát sinh, đảm bảo ý nghĩa thiết thực, hiệu quả của chương trình phúc lợi công đoàn.

Năm là, các cơ quan chức năng và HD Saison và FE Credit cần cam kết giữ an toàn thông tin cá nhân cho công nhân; cũng như cam kết giữ uy tín, chịu hoàn toàn trách nhiệm về những rủi ro phát sinh trong quá trình triển khai nội dung hợp tác tới đoàn viên và NLĐ, không sử dụng các biện pháp giải quyết rủi ro không đúng quy định của pháp luật Việt Nam, làm ảnh hưởng đến cuộc sống, việc làm của đoàn viên, NLĐ và uy tín của tổ chức Công đoàn.

Sáu là, sau quá trình triển khai tại 11 tỉnh thành, cần rút kinh nghiệm, nhân rộng mô hình trên cả nước, từ đó tạo sự bình đẳng trong tiếp cận vốn vay ưu đãi, đảm bảo ý nghĩa của chính sách, tăng độ phổ quát với đoàn viên, NLĐ có nhu cầu.

Cho vay tăng trưởng thấp, nhiều ngân hàng đẩy mạnh giảm lãi suất Cho vay tăng trưởng thấp nhiều so với năm ngoái, nhiều ngân hàng tìm cách đang đẩy mạnh các chương trình giảm lãi suất để ...

Triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng: Có khoảng 100 dự án đã được cấp phép xây dựng Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, hiện có khoảng 100 dự án đã được cấp phép xây dựng, đang triển khai đầu ...

Gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp đã giải ngân 117.000 tỷ đồng cho hơn 30.000 khách hàng Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh TP.HCM cho biết, gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp TP.HCM đã giải ngân 117.000 ...