Theo Công đoàn Dầu khí Việt Nam, kinh phí thưởng an toàn và phụ cấp đặc thù đi biển chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong tổng chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Nhưng chế độ này mang lại hiệu quả rất lớn đối với doanh nghiệp và người lao động (NLĐ). Do vậy, Chính phủ nên tiếp tục xem xét duy trì hoặc tạo cơ chế duy trì chế độ này cho những ngành nghề đặc thù, trong đó có ngành Dầu khí.

Chế độ đặc thù đối với NLĐ trong các công ty nhà nước là chính sách của Nhà nước quan tâm, động viên dành cho nhóm NLĐ làm việc trong các ngành nghề có tính đặc thù để phân biệt với các ngành nghề khác, đảm bảo sức khỏe, tái tạo sức lao động, đồng thời là công cụ quản lý trong doanh nghiệp.

Trước năm 2005, các chế độ đặc thù được quy định trong nhiều văn bản khác nhau. Năm 2005, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 234/2005/QĐ-TTg về chế độ đặc thù cho công nhân, nhân viên, viên chức một số ngành, nghề trong công ty nhà nước, quy định chung các chế độ đặc thù như ăn định lượng, tiền thưởng an toàn, phụ cấp thợ lặn... cho các ngành nghề có tính chất đặc thù như điện lực, hàng không, hàng hải, dầu khí.

Theo quy định tại Khoản 2, Điều 1, Quyết định số 234/2005/QĐ-TTg, chế độ thưởng an toàn theo hai mức 15% và 20% lương cấp bậc, chức vụ. Chế độ thưởng an toàn được hạch toán vào giá thành hoặc chi phí kinh doanh, không tính vào trong đơn giá tiền lương và quỹ tiền lương của công ty.

Đến ngày 03/01/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 01/2020/QĐ-TTg về việc bãi bỏ 71 văn bản pháp luật do Thủ tướng ban hành. Theo đó, tại Khoản 29 và Khoản 56 Điều 1 bãi bỏ Quyết định số 234/2005/QĐ-TTg và Quyết định 43/2012/QĐ-TTg về chế độ đặc thù đối với công nhân, viên chức, lao động một số ngành, nghề trong các công ty Nhà nước. Trong đó chủ yếu là quy định về thưởng an toàn, suất ăn định lượng, danh mục công việc nặng nhọc, độc hại, phụ cấp đặc thù đi biển…

Công đoàn Dầu khí Việt Nam tham gia kiến nghị về chế độ đặc thù với Tổng LĐLĐ Việt Nam. Ảnh: ThC

Theo Công đoàn Dầu khí Việt Nam, việc bãi bỏ chế độ đặc thù, trong đó có chế độ thưởng an toàn và phụ cấp đi biển sẽ gây thiệt thòi đến hàng ngàn NLĐ ngành Dầu khí.

Hiện nay, có rất nhiều doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam tổ chức sản xuất theo ca. Một ngày làm việc sẽ có 3 ca bắt đầu từ 6 giờ 00 sáng hôm trước đến 6 giờ 00 sáng hôm sau. Trong đó có ca làm việc (22 giờ 00 đến 6 giờ 00) kéo dài từ 22 giờ 00 ngày hôm trước đến 6 giờ 00 ngày hôm sau.

Trên nhiều công trình, trong các nhà máy, NLĐ miệt mài làm việc trong điều kiện đặc thù, tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro. Trong đó, Công ty Điều hành Dầu khí Biển Đông (Công ty BIENDONG POC) thực hiện nhiệm vụ thăm dò và khai thác dầu khí tại các Lô 05-2 (Hải Thạch) và Lô 05-3 (Mộc Tinh) với các mục tiêu chính gồm đảm bảo an ninh năng lượng, bổ sung sản lượng khí lớn cho các nhà máy nhiệt điện tại khu vực Đông Nam Bộ (2 tỷ mét khối khí/năm), khi sản lượng khai thác khí từ Lô 06.1 suy giảm. Đồng thời phát triển khai thác mỏ hiệu quả, mang lại nguồn thu về ngoại tệ cho đất nước. Thúc đẩy hoạt động dầu khí tại khu vực Lô 05-2, Lô 05-3 và các lô lân cận, góp phần khẳng định chủ quyền tại vùng biển và thềm lục địa trên biển của Việt Nam.

Hiện tại trên 2 giàn khai thác của Công ty BIENDONG POC có hơn 100 cán bộ, nhân viên đang làm việc. Đặc thù công việc của các cán bộ, nhân viên làm việc trên giàn khoan như nguy hiểm, độc hại, nặng nhọc, xa đất liền, xa nhà…

Đồng chí Nguyễn Mạnh Kha - Phó Chủ tịch Công đoàn Dầu khí Việt Nam.

Còn tại Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn, đồng chí Khuất Thị Lê - Chủ tịch Công đoàn Công ty cho biết: “Quyết định số 01/2020/QĐ-TTg về thưởng an toàn và phụ cấp đi biển cần được tiếp tục xem xét với các nhà máy lọc dầu bởi đây là vấn đề hết sức quan trọng của nhà máy. Quá trình tổng thể bảo dưỡng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đã đạt 28.000.000 giờ công an toàn là mốc ít nhà máy trên thế giới đạt được. Thưởng an toàn có ý nghĩa động viên rất lớn với NLĐ. Nó mang lại hiệu quả vô cùng to lớn nhưng lại chiếm chi phí rất nhỏ (0,05%) trong chi phí sản xuất kinh doanh. Phụ cấp trên biển cũng nhỏ, chỉ chiếm 0,01% trong hoạt động sản xuất kinh doanh”.

Là một đơn vị thuộc cụm khí - điện - đạm, Nhà máy Đạm Phú Mỹ đã đi vào vận hành từ năm 2004. Sau nhiều năm vận hành, máy móc, thiết bị, công nghệ dần già cỗi. Do đó, áp lực đảm bảo an toàn vệ sinh lao động ngày càng lớn. Để nhà máy vận hành an toàn suốt thời gian qua, Nhà máy và công đoàn đã khích lệ NLĐ nhiệt tình tham gia công tác đảm bảo an toàn vệ sinh lao động và có chế độ khen thưởng cho các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc. Việc bãi bỏ chế độ đặc thù liên quan đến thưởng an toàn cho NLĐ đang là vướng mắc tại Tổng Công ty.

“Kinh phí thưởng an toàn mỗi năm hơn 10 tỷ đồng, so với kinh phí sản xuất kinh doanh chỉ như “hạt cát” nhưng có ý nghĩa rất lớn với doanh nghiệp và động viên rất lớn để NLĐ tích cực tham gia vận hành nhà máy an toàn. Tuy nhiên, theo Quyết định số 01/2020 của Thủ tướng Chính phủ, từ đầu năm 2020 đến nay, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo) không có cơ chế để chi trả tiền thưởng an toàn cho NLĐ. Do đó, Tổng Công ty phải “chắt bóp” từ nguồn quỹ phúc lợi để chi cho NLĐ. Tuy nhiên, đối tượng NLĐ được chi trả thưởng an toàn bị rút gọn theo danh sách ưu tiên. Và đây cũng không phải là phương án lâu dài” – đồng chí Tống Xuân Phong – Chủ tịch Công đoàn Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí chia sẻ.

Những quy định tại Quyết định 01/2020/QĐ-TTg có tác động đến hàng nghìn NLĐ ngành Dầu khí. Theo đồng chí Nguyễn Mạnh Kha - Phó Chủ tịch Công đoàn Dầu khí Việt Nam: “Khái niệm Luật Doanh nghiệp hiện nay đã mở rộng đối tượng, từ việc quy định doanh nghiệp Nhà nước là doanh nghiệp có 100% vốn Nhà nước đến 51% vốn Nhà nước. Ngoài ra có một số doanh nghiệp liên doanh nước ngoài có 35% vốn Nhà nước nhưng lại chi phối hoạt động và có tổ chức Công đoàn hoạt động.

Thưởng an toàn là động lực cho NLĐ ngành Dầu khí tham gia bảo toàn tài sản và tạo lợi ích cho doanh nghiệp. Do vậy, nếu Thủ tướng Chính phủ quyết định không duy trì chế độ này thì tổ chức Công đoàn nên có kiến nghị với chính quyền thông qua thỏa thuận để tiếp tục đề xuất duy trì thưởng an toàn cho NLĐ”.

Quyết định số 01/2020/QĐ-TTg ngày 03/01/2020 của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 03/01/2020 về hủy bỏ QĐ số 234/2005/QĐ-TTg ngày 26/9/2005 của Chính phủ và QĐ số 43/2012/QĐ-TTg ngày 12/10/2012 của Chính phủ về chế độ đặc thù với NLĐ trong Công ty Nhà nước được ban hành có xu hướng mở đối với cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, Quyết định không có lợi cho NLĐ vì không có cơ sở pháp lý để NSDLĐ chi trả các chế độ chính sách cho NLĐ làm việc trên các giàn khoan, các tàu dịch vụ vận tải dầu khí trên biển.

Theo quy định cũ thì chế độ ăn định lượng NLĐ phải đóng góp từ lương bằng 30% mức được hưởng. Doanh nghiệp chi 70% còn lại. Theo quy định mới hiện nay, chế độ ăn định lượng NLĐ không phải đóng góp 30% mức được hưởng và sẽ có lợi cho NLĐ. Đã có một số doanh nghiệp trong ngành Dầu khí nhất trí với các nội dung Quyết định số 01/2020/QĐ-TTg ngày 03/01/2020 của Chính phủ.

Về phụ cấp đặc thù đi biển, Công đoàn Dầu khí Việt Nam cũng kiến nghị Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất Chính phủ xem xét và loại trừ phần thu nhập phụ cấp đi biển của NLĐ trên biển trong khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân. Làm rõ cơ cấu tiền lương đặc thù cho các đối tượng theo quy định và cần quy định cụ thể mức phụ cấp tiền ăn, phụ cấp đi biển, phụ cấp thợ lặn, thưởng an toàn… vào trong tiền lương hay không để đưa vào cơ cấu tiền lương ghi trong hợp đồng lao động, trong quy chế trả lương của doanh nghiệp. Trong trường hợp không đưa ra định mức cụ thể thì xây dựng chế độ chính sách, các khoản phụ cấp trong TƯLĐTT để hỗ trợ cho NLĐ làm việc xa nhà, ngoài biển và môi trường làm việc có nhiều rủi ro để động viên, khuyến khích NLĐ nỗ lực làm việc.

Bài: Duy Minh
Ảnh: ST
Đồ họa: Duy Minh