Với chủ đề “Vượt chướng ngại - Mở lối riêng” (New Race - New Way), Hội nghị Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam 2020 do Anphabe tổ chức, thu hút hơn 650 Giám đốc điều hành và Giám đốc nhân sự đến từ các công ty hàng đầu Việt Nam đã chia sẻ về những xu hướng quản trị nguồn nhân lực trong giai đoạn mới. Đặc biệt, nhiều diễn giả đã chia sẻ những cách thức mà doanh nghiệp của họ vượt qua cuộc khủng hoảng do Covid-19 gây ra một cách ngoạn mục.

Hội nghị Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam 2020 do Anphabe tổ chức, thu hút hơn 650 Giám đốc điều hành và Giám đốc nhân sự đến từ các công ty hàng đầu Việt Nam tham dự.

Từ tháng 4 - 9/2020, Anphabe đã thực hiện kết hợp 4 khảo sát trực tuyến với 71.460 người đi làm, 8 cuộc phỏng vấn nhóm lãnh đạo và 30 phỏng vấn nhân sự chuyên sâu để có những góc nhìn đa chiều về tình hình thị trường lao động hậu Covid-19.

Theo đó, bức tranh cắt giảm được hiện ra như sau: Khi Covid-19 ập đến, trong bối cảnh oằn mình vì chi phí nhiều hơn, 40% doanh nghiệp Việt Nam thừa nhận chi phí trả công lao động là gánh nặng lớn nhất tại thời điểm này. Trong 6 tháng kể từ khi Covid-19 bắt đầu, có tới 51% nguồn nhân lực bị ảnh hưởng bởi các hình thức cắt giảm mạnh tay. Cụ thể, 37% người lao động bị giảm lương, 32% nhân sự bị mất việc, 11% nhân viên tại các công ty bị chuyển từ vị trí toàn thời gian sang lao động tự do, thời vụ,...

Bà Thanh Nguyễn - Sáng lập, kiêm Giám đốc điều hành Anphabe.

6 xu hướng chuyển đổi phổ biến mà doanh nghiệp đang áp dụng

Song song với việc cắt giảm, nhiều doanh nghiệp nhanh chóng chủ động thay đổi để thích ứng, khảo sát của Anphabe ghi nhận 6 xu hướng chuyển đổi đang và sẽ diễn ra mạnh mẽ, cụ thể:

- Làm việc từ xa: Trong tháng giãn cách, 50% người đi làm thực hiện làm việc tại nhà. Đây sẽ trở thành xu thế, vì tính tới tháng 8/2020, khi Chính phủ không còn bắt buộc, 30% doanh nghiệp vẫn đang thực hiện hình thức làm việc từ xa.

- Thay đổi yêu cầu về công việc và năng lực: Khi cắt giảm nhân viên hoặc không tuyển thay thế, doanh nghiệp sẽ thay đổi hoặc thuyên chuyển nội bộ các nhân viên còn lại để đảm bảo vận hành suôn sẻ. Cùng với việc tích cực thay đổi cách thức kinh doanh, những yêu cầu mới về công việc và năng lực với người đi làm cũng sẽ thay đổi.

- Tái cấu trúc theo hướng phẳng và gọn: 33% đáp án từ ứng viên cho biết doanh nghiệp bắt đầu thực hiện quá trình này quyết liệt hơn và trong thời gian tới con số này sẽ tăng lên 39%.

- Đẩy nhanh chuyển đổi số: Covid-19 chính là yếu tố thúc đẩy chuyển đổi số diễn ra quyết liệt hơn bao giờ hết, giúp thay đổi nhanh chóng nhiều thói quen công nghệ trong tổ chức cũng như quyết tâm đầu tư mạnh mẽ hơn cho công nghệ.

- Học tập trực tuyến: Vừa phục vụ được nhiều người và giúp giảm chi phí, nên đây chắc chắn sẽ là một bình thường mới.

- Đẩy mạnh phát triển thị trường mới: Cái khó ló cái khôn, nhiều công ty đã nhanh nhạy nắm bắt cơ hội để tạo ra doanh thu theo cách mới. Ví dụ, chúng ta đã thấy sự xuất hiện của nhiều nhãn hàng FMCG trên những kênh bán hàng trực tuyến thay vì chỉ có mặt ở chợ hay siêu thị trước kia, hay taxi công nghệ và các công ty bán lẻ giới thiệu dịch vụ đi chợ hộ khá thành công…

Doanh nghiệp đối mặt với khủng hoảng gắn kết nhân viên

81% người đi làm ghi nhận tổ chức có nhiều thay đổi đang diễn ra để ứng phó với đầy rẫy những VUCA (Thuật ngữ chỉ một môi trường kinh doanh bất định với sự thay đổi khôn lường (Volatile), không có gì chắc chắn (Uncertain), phức tạp (Complexity) và mù mờ, vô định (Ambiguity)) nhưng cũng có 55% không đánh giá cao những nỗ lực dẫn dắt thay đổi này.

Chính vì thế, hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với khủng hoảng kép: Khủng hoảng kinh doanh và khủng hoảng gắn kết nhân viên. Trong đó:

- Các công ty chỉ tập trung vào cắt giảm mà không thay đổi, khiến tâm lý nhân viên xáo động, mức gắn kết nhân viên rất thấp (33%).

- Nhóm công ty có cắt giảm nhưng đồng thời có thay đổi thì mức gắn kết cao hơn nhưng cũng chỉ đạt 47%.

- Chỉ có nhóm không cắt giảm mà chỉ tập trung vào thay đổi thì mức gắn kết cao hơn hẳn hai nhóm còn lại (63%). Tuy nhiên, chỉ có khoảng 44% công ty thuộc nhóm “may mắn” này và dàn trải nhiều lĩnh vực.

Từ các nghiên cứu chuyên sâu cả ở góc độ doanh nghiệp và nhân viên trong năm nay, Anphabe nhận thấy có hai yếu tố tác động rất mạnh đến mức độ gắn kết nhân viên giai đoạn này, đó là:

- Cách công ty phản ứng với khủng hoảng và chủ động hành động chuẩn bị cho tương lai.

- Và cách họ truyền thông, truyền cảm hứng tới nhân viên.

Theo đó, khi đo lường hiệu quả của các doanh nghiệp trên hai góc độ trên hành động và truyền thông, Anphabe nhận thấy có 4 nhóm doanh nghiệp được phân bổ như sau:

- Tụt hậu: Là nhóm công ty không được nhân viên đánh giá cao cả về sự chủ động hành động, cũng như truyền thông. Hiện có tới 47% doanh nghiệp thuộc nhóm này.

- Nói hay hơn làm: Có 8% doanh nghiệp thuộc nhóm này, dù truyền thông tốt nhưng nhân viên vẫn chưa đánh giá cao hiệu quả hành động.

- Làm tốt nói dở: 9% công ty được nhân viên đánh giá cao về nỗ lực hành động, nhưng yếu mảng truyền thông dẫn tới hiệu quả chưa thực sự trọn vẹn.

- Tiên phong: Lý tưởng nhất là nhóm công ty được nhân viên đánh giá tốt cả hai khía cạnh truyền thông và hành động, Anphabe gọi họ là nhóm “những doanh nghiệp tiên phong”. Có 36% công ty thuộc nhóm này, với chỉ số gắn kết nhân viên ở mức rất cao, lên đến 80%.

Đại diện các doanh nghiệp tham gia Hội nghị Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam 2020.

Hướng “thoát hiểm ngoạn mục” từ các doanh nghiệp tiên phong là gì?

“Chúng ta cần hành động thế nào để lành lặn vượt qua cơn bão này và sẵn sàng hơn cho tương lai?” - Câu trả lời đầu tiên từ các doanh nghiệp tiên phong là nhờ Linh hoạt ứng biến nhanh (Agile). Trong đó, có 5 chuyển đổi tiên phong để trở nên linh hoạt, ứng biến nhanh, gồm:

1. Chuyển đổi từ “Bộ máy cấp bậc cứng nhắc” sang “Hệ sinh thái sống động”

Trong giai đoạn khủng hoảng, cấu trúc kim tự tháp đã không còn phù hợp vì làm chậm và giảm chất lượng quyết định, dẫn đến nhân viên nội bộ quan liêu, thiếu gắn kết, kìm hãm sự sáng tạo, chủ động và năng suất làm việc. Khi chuyển sang cấu trúc nhóm trao quyền linh hoạt, các công ty này có thể hoạt động theo nhiều nhóm dự án với sự tham gia nhân lực linh hoạt từ nhiều phòng ban và cấp bậc tùy yêu cầu chuyên môn. Nhóm dự án đóng vai trò tự quản, chịu trách nhiệm quyết định từ đầu đến cuối, lãnh đạo chỉ đóng vai trò định hướng và kết nối, tạo điều kiện hành động.

2. Chuyển dịch cơ cấu từ “Định phí cao” sang “Biến phí linh hoạt”

Khi doanh thu “bổ nhào” do ảnh hưởng của Covid-19 và phải gồng gánh hàng loạt chi phí cố định, nhất là chi phí nhân lực vẫn còn nguyên đó, các doanh nghiệp tiên phong đã tìm nhiều cách để chi phí có thể linh hoạt “lên xuống” sát theo doanh thu. Đầu tiên là thay đổi cấu trúc lương, đặc biệt là các vị trí hỗ trợ cho bộ phận bán hàng để chuyển một phần lương cứng thành lương kinh doanh, kết hợp đào tạo để nhóm này góp phần trực tiếp tạo ra doanh thu. Hoặc sử dụng nhân lực chia sẻ dạng làm việc tự do theo dự án, thay vì đầu tư vào nhân viên toàn thời gian.

3. Chuyển đổi từ hoạt động “Dự báo” sang năng lực “Dự cảm, đón đầu”

Khi Covid-19 xảy ra, trong quá trình làm BCP – Kế hoạch kinh doanh không gián đoạn, chúng ta nhận ra rằng khả năng nhìn xa, cảm nhận những tình huống có thể xảy ra và lên kịch bản hành động tương ứng là vô cùng sống còn. Các công ty tiên phong với năng lực dự cảm, đón đầu tốt có khả năng chuyển đổi cao hơn hẳn, cũng như giảm bớt được rủi ro cắt giảm so với các doanh nghiệp khác.

4. Chuyển đổi số - Từ “Trải nghiệm khách hàng” tới “Trải nghiệm nhân viên”

Các doanh nghiệp tiên phong đã đi trước một bước trong hành trình này. Song song với việc cập nhật công nghệ để liên tục cải tiến các giá trị cho khách hàng, họ đã bắt đầu vận dụng công nghệ để nâng cao trải nghiệm cho khách hàng nội bộ - chính là đội ngũ nhân viên.

Với sự hỗ trợ của công nghệ, doanh nghiệp tiên phong hướng tới cải thiện trải nghiệm nhân viên theo nhiều cách, chẳng hạn như Đơn giản hóa quy trình; Minh bạch hóa thông tin hay Thúc đẩy kết nối hợp tác…

5. Chuyển đổi Văn Hóa – Từ “Nói” đến “Thực hành” tư duy Agile

Một công ty có thể nói rất hay và bắt đầu ứng dụng một số “Thực hành Agile – Thực hành linh hoạt và phản ứng nhanh”, nhưng không đủ để trở thành một tổ chức Agile nếu không cài đặt được Tư duy và Văn hóa Agile cho con người trong tổ chức.

Theo khảo sát Chuyển đổi của công ty tư vấn hàng đầu thế giới Mc.Kinsey, doanh nghiệp nào có khả năng xác định và chuyển hóa những tư duy bám rễ lâu đời nhưng không còn phù hợp cho việc linh hoạt và phản ứng nhanh thì khả năng thành công cho các Chuyển đổi quan trọng khác sẽ gia tăng gấp 4 lần.

Ngoài ra, theo bà Thanh Nguyễn - Sáng lập, kiêm Giám đốc điều hành Anphabe, còn 2 mắt xích quan trọng trong các “bí quyết thoát hiểm” của các doanh nghiệp tiên phong, đó là bí kíp truyền thông “thời chiến” và “chiến thuật điều binh khiển tướng” của nhà lãnh đạo tiên phong.

Bài: Lê Tuyết
Ảnh: An Phương
Đồ họa: Ngô Thụy